مرکز عملیات اضطراری (EOC) شهر تهران

مرکز عملیات اضطراری (EOC) به عنوان مرکز هماهنگی، کنترل و هدایت منابع به ­منظور پاسخ به حادثه عمل می­کند. این مرکز، اگرچه با نام ­های بسیاری (مرکز کنترل عملیات، مرکز هدایت عملیات، مرکز فرماندهی، پست فرماندهی، اتاق جنگ و غیره) در بین متخصصان مطرح شده است، اما در همه آنها مرکز اطلاعات هوشمند برای تصمیم ­گیرندگان و تیم پاسخ برای جمع­آوری اطلاعات بحرانی، هماهنگ ­کردن فعالیت ­های پاسخ و مدیریت کارکنان در شرایط اضطراری فراهم گردیده است. مکان امن و مجهز به تکنولوژی­ های مؤثر که امکان برقراری ارتباط با کارکنان و تیم­ های پاسخ را فراهم می­کند.

براساس قانون مسئولیت مدیریت بحران در سطح شهر تهران به شهردار محترم تهران واگذار شده و ریاست سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران به­ عنوان جانشین ایشان در زمان قبل، حین و پس از وقوع بحران هدایت تخصصی عملیات مقابله با بحران را مدیریت می ­نماید. به ­عبارتی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران از طریق انجام هماهنگی­ های لازم بین 86 سازمان فعال در زمینه مقابله با بحران که در قالب 14 کارگروه تخصصی عضو ستاد مدیریت بحران شهر تهران می­باشند، فرآیند مقابله با بحران را مدیریت می ­نماید.

لذا پس از آنکه طرح جامع مدیریت بحران شهر تهران در سال 1384 توسط ستاد عالی مدیریت بحران کشور تصویب گردید، وجود مرکزی برای فراهم نمودن امکان پایش شهر تهران و مدیریت عملیات مقابله با بحران ضروری تشخیص داده شد و نتیجتا احداث "مرکز فرماندهی و ستاد مدیریت بحران شهر تهران" در میان پروژه های 15گانه کلیدی برای توانمندسازی سیستم مدیریت بحران و کاهش خطرپذیری لرزه ­ای شهر تهران گنجانده شد و مسئولیت احداث آن به سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران واگذار گردید.

مع ­الوصف، مرکز عملیات اضطراری مدیریت بحران شهر تهران که بانام EOC شهر تهران شناخته می­شود در ابتدای سال 1388 به ­صورت پایلوت، پیاده ­سازی و تجهیز گردید و سرانجام در نهم دیماه 1388 به ساختمان کنونی منتقل گردید.  این مرکز که یکی از پیشرفته ­ترین مراکز عملیات اضطراری در خاورمیانه و قابل قیاس با مراکز عملیات اضطراری پیشرفته در دنیا می ­باشد، شيوه‌هاي لازم براي جمع‌آوري، پردازش و انتشار اطلاعات در خصوص كاركنان، تجهيزات و تأسيسات را فراهم نموده و اين اطلاعات را در طرح‌ريزي،‌ سازماندهي، هدايت، هماهنگي، كنترل و نظارت عمليات، به منظور اجراي مأموريت ­ها، مورد استفاده قرار مي‌دهد. همچنین این مرکز در کنار شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران مسئولیت هدایت و کنترل منابع، تامین بسته ­های اطلاعاتی مورد نیاز، ایجاد هماهنگی فی­مابین سازمان­ها در ستاد و میدان و یکپارچه ­سازی عملیات اجرایی سازمان ­های تخصصی عضو شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران که در زمان وقوع حوادث و سوانح نیازمند ورود چند سازمان به ­طور همزمان می ­باشد را به عهده دارد.

به طور كلي مضمون كاري این مرکز در هفت كاركرد اصلي به شرح زير خلاصه می­شود:

·  جمع‌آوري، پردازش و تحليل مداوم داده‌هاي محيطي؛

·  برقراري و حفظ ارتباط بين اعضاي سيستم فرماندهي؛

·  طرح‌‌ريزي، سازماندهي، هماهنگي و هدايت عمليات؛

·  توجيه مأموريت‌، ارزيابي وضعيت و تصميم‌گيري؛

·  مرتبط‌سازي دستورات به مدیران و کارکنان عملیاتی؛

·  برنامه‌ريزي عملياتي، سازماندهي تعاملات و هماهنگ‌سازي تلاش‌ها؛

·  پشتيباني همه جانبه و دستوردهي مداوم به نيروها جهت نگهداري آنها در سطح مناسب آمادگي عملیاتی؛

·  اصلاح امور سازماني با هدف تأمين نياز مأموريت‌هاي عملیاتی؛

هم­ اکنون این مركز با سه دايره الف: پایش و تحلیل ب: هماهنگی و فرماندهی عملیات و ج: هشدار و اطلاع ­رسانی وبه منظور تسهيل در ابلاغ ودريافت بازخوردماموريت­ ها وتبادل اطلاعات في­مابين ستادهای مناطق وسازمان‌هاي عضو، فعال می­باشد.

وظایف و ماموریت­ های دوایر این مرکز به شرح ذیل می­باشد:

دایره پایش و تحلیل:

یکی از فعالیت­های اصلی EOC، پایش شهر تهران، کسب و تحلیل اطلاعات کسب شده از منابع و سامانه ­های پایشی مخاطرات این شهر می­باشد. جمع ­آوری اطلاعات از منابع گوناگون، تجزیه و تحلیل و تأیید اطلاعات و آماده ­سازی و به­روزرسانی اطلاعات داخلی EOC از اهم وظایف این دایره است. این بخش نقش مهمی در نظارت بر جلسات و در تهیه برنامه عملیاتی EOC دارد و مستندات داخلی EOC را جمع­آوری و پردازش کرده و درصورت لزوم اطلاعات موردنیاز به­منظور برنامه­ریزی عملیاتی را تهیه خواهدکرد.

در شرایط اضطرار به­علت کثرت و تنوع اخبار مرتبط با حادثه و همچنین تفسیر و تحلیل­های متفاوت از آن، دریافت و بررسی همزمان اعتبار اخبار اهمیت بسزایی دارد. همچنین به­دلیل حجم بالای داده و اخبار مرتبط با حادثه، جمع­آوری و یکپارچگی داده به تنهایی ارزشی را تولید نمی­کند، بنابراین وجود یک بخش به­منظور تجزیه و تحلیل داده و با هدف تولید ارزش اهمیتی حیاتی خواهد داشت. لذا این دایره با پایش دائمی سامانه­ها، رسانه­ها، خبرگزاری­ها و همچنین ارزیاب­ها و منابع اطلاعاتی صحنه حادثه، اخبار مرتبط با شرایط اضطرار را استخراج و اعتبارسنجی نموده و آن را در اختیار سایر بخش­های EOC قرار می­دهد. این عملکرد در هر شرایطی در EOC فعال می­باشد، لذا کارکنان این بخش در 24 ساعت روز و در هفت روز هفته مشغول پایش و رصد مخاطرات محتمل شهر تهران بوده تا در شرایط لزوم واکنش مناسب به یک حادثه انجام گیرد.

دایره هشدار و اطلاع­رسانی:

دایره هشدار و اطلاع­رسانی به­عنوان پل اصلی ارتباطی بین EOC، رسانه­ها و مردم خدمت می­کند. این دایره اطلاعاتی را که برای نمایندگان رسانه­ها و کنفرانس­های مطبوعاتی منتشر­می­شود را آماده خواهد نمود. منبع اولیه اطلاعات این دایره، دایره پایش و تحلیل می­باشد. لذا به­محض آنکه حادثه­ای شهر تهران را تهدید نماید، این دایره متناسب با سطح حادثه هشدارهای لازم را به مدیران و کارشناسان بحران و درصورت نیاز به مردم ارسال می­نماید تا آمادگی­های لازم برای مقابله با حادثه در سطح دستگاه­های ذی­مدخل در مدیریت بحران و مردم ایجاد گردد. همچنین یکی دیگر از وظایف مهم این مرکز کنترل شایعات در هنگام شرایط اضطراری می­باشد، فعالیتی که برای پاسخ سریع به شایعات ایجادشده و با اطلاعات صحیح و به­موقع به هر شایعه­ای که در نتیجه شرایط اضطراری مطرح می­شود، پاسخ می­دهد. تدوین سیاست­های اطلاع­رسانی سازمان در هنگام شرایط اضطراری، ایجاد مرکز اطلاعات اشتراکی (Joint InformationCenter)،  همکاری با رسانه­های جمعی (رسانه­های کاغذی یا چاپی و رسانه­های صوتی و تصویری) جهت انعکاس مناسب عملکردها و فعالیت­هایی که در راستای کنترل بحران صورت می­گیرد و مدیریت پایگاه­های اطلاع­رسانی از جمله فعالیت های این دایره می­باشد. همچنین دایره اطلاع­رسانی می­بایست راهنمایی­های لازم را درخصوص انتشار اطلاعات مرتبط با شرایط اضطراری دراختیار سایر ادارات/سازمان­ها قرار دهد.

دایره هماهنگی فرماندهی

شامل مسئولیت­هایی است که برای استفاده موثر از منابع موجود به­منظور طرح­ریزی، به­کارگیری، سازماندهی، هدایت، هماهنگی و کنترل منابع در اجرای ماموریت مدیریت بحران مورد بهره­برداری قرار می­گیرد. چرا که بخشی اعظم تجهیزات و منابع مورد استفاده در مدیریت شرایط اضطراری دراختیار سازمان­های دیگر بوده که درصورت عدم توجه به مقوله هماهنگی واحد، تلاش­ها جهت ایجاد تعامل و هماهنگی و ارتقاء آن به سطح مناسبی که منتج به کسب موفقیت در مدیریت شرایط اضطراری گردد، نتیجه نخواهد داد. لذا هدف از راه‌اندازی این دایره ایجاد هماهنگی بیشتر بین دستگاه­های ذی­مدخل در مدیریت بحران شهر تهران در مواقع لزوم با هدایت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران می‌باشد، لذا در صورت وقوع حادثه و لزوم انجام هماهنگی کارکنان این بخش در 24 ساعت روز و در هفت روز هفته در این مرکز حاضر و نسبت به اجرای دستورات هماهنگی و پیگیری اقدامات سازمان های تخصصی و مناطق 22 گانه به منظور هدایت هرچه بهتر عملیات و بازگشت به وضعیت عادی اقدام می نمایند.

به طور کلی این واحد با استفاده از ارتباطات فی مابین با مسئولین سازمان های تخصصی، مراکز عملیات اضطراری مربوطه و ستادهای مناطق 22 گانه و بر اساس ابزارهای ارتباطی چندگانه موجود نسبت­به اطلاع رسانی حادثه، هدایت و کنترل عملیات بر اساس دستورات ابلاغی اقدام می نماید.

·تدوین طرح ها و دستورالعمل­های مورد نیاز به­منظور پشتیبانی و کمک به توسعه  موزون سیستم

·  ارائه برنامه و بودجه و همکاری در تدوین برنامه سالیانه مورد نیاز برای طرح­ها و برنامه های اجرایی مرکز با همکاری معاونت برنامه­ریزی سازمان مدیریت بحران

·  نیاز سنجی و برنامه­ریزی نیازهای آموزشی و پیگیری اجرای دوره­ها و کارگاه­های آموزشی به­منظور ارتقای دانش و مهارت کارشناسان مرکز

·  مشارکت در تهیه برنامه­های توسعه پایدار شهر تهران براساس ملاحظات مدیریت بحران

·  ارائه، اجرا و نظارت بر اجرای طرح­های اجرائی به­منظور توسعه موزون مرکز

· پیشنهاد و پیگیری انجام مانور به­منظور ارزیابی سامانه­ها، تجهیزات و آمادگی نیروی انسانی و رفع نواقص احتمالی

·ایجاد زیرساخت و هماهنگی­های لازم به­منظور کنترل و تسهیل فرماندهی در صحنه حادثه

·  مستندسازی کلیه اقدامات صورت گرفته

دایره پایش و تحلیل

·     پایش شبانه روزی و دائم شهر تهران با کمک  سامانه­های موجود و منابع مختلف در مرکز

·     جمع آوری و جمع بندی آمار و اطلاعات حوادث و تحلیل و اطلاع رسانی و ارائه گزارش به ذینفعان در صورت لزوم

·    همکار در شناسائی و پیاده­سازی سیستم­های نوین متناسب با نیاز مرکز و در راستای بهبود و مستمر عملکرد

·    پایش و ارزیابی توانمندی سامانه­های موجود و ارائه راه­کارهای مناسب به­منظور ارتقاء سیستم­های موجود

·    فعالسازی EOC شهر تهران بسته به­ سطح حادثه با دستور رئیس مرکز و یا مقام مافوق آن و استمرار فعالیت آن در صورت لزوم

·   راه اندازی و آماده بکار نگاه داشتن و پشتیبانی کلیه سامانه­های نرم­افزاری، سخت افزاری  و بسترهای ارتباطی موجود در مرکز

· برنامه ­ریزی و هماهنگی به­منظور در اختیار گرفتن کلیه امکانات و ظرفیت­های سازمان در شرایط اضطرار

دایره هشدار و اطلاع­رسانی

·  تدوین سیاست­های اطلاع­رسانی سازمان در هنگام شرایط اضطراری

·  ایجاد مرکز اطلاعات مشترک به منظور هدایت و نظارت بر عملکرد خبرنگاران در حوزه­های خبری، پیشگیری از کارهای موازی و دستیابی به منابع خبری موثق

·  تهیه، تنظیم و صدور اطلاعیه، بیانیه، جوابیه و مواضع رسمی سازمان در خصوص شرایط اضطراری

·  تولید اخبار، اطمینان از صحت آن و پیشگیری از تعارضات و تناقضات خبری و جلب نظر عمومی مبنی بر صحت و درستی اطلاعات

·  بررسی و شناسایی ساختارهای اجتماعی و تهیه سیگنال­های خبری متناسب با هر ساختار به­منظور جلوگیری از درک نادرست خبر و محتوای آن توسط دریافت کننده

·  کمک به فرآیند اطلاع رسانی و جهت­دهی درست به افکار عمومی از طریق انتشار به­موقع اخبار

·  بررسی آثار روانی پیام و تحلیل بازخورد آن در جامعه به­منظور جلوگیری از آشفتگی­های اجتماعی ناشی از ادراک متفاوت جامعه

·  جلوگیری از شایعات از طریق انتشار اطلاعات صحیح، درست و به­موقع

·  هماهنگی جهت بازدیدهای انجام شده از سوی ارگان­ها و سازمان­های مختلف

·  تهیه و انتشار بولتن­های هشدار و اطلاع­رسانی به­منظور آگاه­سازی

دایره هماهنگی فرماندهی

·    ابلاغ دستورات فرماندهی به واحدهای تابعه، سازمان های تخصصی و ستادهای مدیریت بحران مناطق 22 گانه و اعمال کنترل، نظارت و پیگیری­ های لازم درخصوص نحوه اجرای دستورات و تدابیر ابلاغی و پیگیری آنها

· فراخوانی نمایندگان، دبیران یا رؤسای سازمان­های تخصصی متناسب با سطح حادثه جهت حضور در EOC یا جلسات ستاد مدیرت بحران در شرایط اضطرار

·   پیگیری ایجاد تمهیدات و تسهیلات ارتباطی با سازمان­های ذی­مدخل جهت همکاری و تعامل در زمان وقوع بلایای طبیعی، بحران و ایام خاص

·   ایجاد هماهنگی­های برون سازمانی در مدیریت بحران به­منظور پیشبرد و هم­افزایی عملکرد سازمان­های ذی­مدخل

·   برنامه ­ریزی و انجام هماهنگی و تعامل با مراکز عملیات اضطراری سایر سازمان­های مسئول در حوزه مدیریت بحران به­ منظور تبادل سریع اطلاعات و اخبار مورد نیاز در موقع لزوم

· تهیه بانک جامع اطلاعات مرکز (تجهیزات، ماشین ­آلات، نیروی انسانی، اطلاعات تماس و... )

·   پیگیری ایجاد ساختار سامانه­های مدیریت و فرماندهی حادثه، مرکز عملیات اضطراری و ... در سازمان­های تخصصی و مناطق 22گانه

· دریافت و بررسی نیازمندی های تجهیزاتی صحنه حوادث جهت تأمین از طریق سایر سازمان­های تخصصی و ارائه به مرجع خواهان

·   انجام هماهنگی های لازم جهت استقرار واحد مربوطه در صحنه حادثه بمنظور هماهنگی و ورود مسئولین مربوطه، نیروهای امدادی و ... به محل