چنانچه ساختمان مطابق آئيننامههاي موجود ساختماني و به درستي طراحي و اجرا شود در برابر زلزلههاي شديد نيز جان ساكنين خود را حفظ خواهد كرد.
براي آن كه ساختمان طرح مناسبي داشته باشد، بايد مهندسين طراح آن آشنايي كاملي با تئوريها و جنبههاي عملي طراحي لرزهاي داشته و علاوه بر داشتن تجربه مناسب، كار خود را با حوصله، وسواس و دقت زياد و صرف وقت مناسب انجام دهند. عموماً كنترل نقشهها و محاسبات، قبل از صدور پروانه توسط ارگانهاي كنترل كننده نظير شهرداري يا سازمان نظام مهندسي از عوامل مهم اطمينان از صحت طراحيهاست و چنانچه اين كنترلها به خوبي انجام نشوند امكان افت كيفيت كار زياد است.. نقش مصرفكننده نيز در اين مورد بسيار حياتي است. در بعضي موارد افرادي كه كار طراحي را به مهندسين سفارش ميدهند و در حقيقت كارفرماي كار محسوب ميشوند براي صرفهجويي در هزينهها يا به دليل عجله براي صدور پروانه و يا به منظور زيباتر شدن ساختمان، مهندسين طراح را براي عدم رعايت ضوابط و يا انجام كار بيدقت تحت فشار ميگذارند كه اين امر ممكن است منجر به توليد نقشههاي غلط يا ناقص و يا كاهش ميزان فولاد يا بتن مصرفي شود. خريداران واحدهاي ساختماني در هنگام خريد براي اطمينان از كيفيت مناسب كار بايد نقشهها و مدارك طراحي و اجراي ساختمان را مطالعه و كنترل كنند و براي اين كار ميتوانند از مهندسين و يا شركتهاي معتمد نيز استفاده كنند. اين نقشهها بايد در هنگام اجراي ساختمان نيز به خوبي اجرا شده باشند.
براي اطمينان از صحت اجراي ساختمان معمولاً از خدمات مهندسين ناظر استفاده ميشود. در روال موجود براي ساخت ساختمان، مهندسين ناظر بايد در ابتداي كار صحت نقشههاي اجرايي ساختمان را به طور اجمالي كنترل كنند. در هنگام اجراي كار نيز بايد مواردي همچون كيفيت مصالح، خبرگي كارگران و پيمانكاران، روشهاي اجراي قالببنديها، آرماتوربنديها، بتنريزيها، محافظت از بتنريزي و نيز جوشكاريها و اتصالات را كنترل كنند. اين مهندسين علاوه بر كنترل چشمي كار بايد انجام آزمايشهايي بر روي مصالح نظير آزمايش بتن و فولاد و يا جوشكاري را از مجري بخواهند.
با اين حال، كار مهندسين ناظر ممكن است در بعضي موارد با اشكالاتي همراه باشد. در روال موجود براي احداث ساختمان، مهندسين ناظر به طور تمام وقت در هنگام اجراي كار حضور ندارند و گاه به دليل كمبود وقت و يا عدم هماهنگي در مقاطع حساس كار كه حضور آنها الزامي است، حضور نمييابند و يا حضور آنها كافي نيست. گاه نيز مهندسين تحت فشارها يا پيشنهادهاي غيرقانوني براي چشمپوشي از خطاها يا تخلفات قرار ميگيرند.
در اين مورد نيز كنترل موارد اجرايي و نظارت توسط ارگانهاي كنترل كننده مهمترين ضامن اطمينان از صحت كار است.
يكي ديگر از مهمترين اشكالاتي كه در هنگام اجراي ساختمان به وجود ميآيد تغييرات نقشهها و طراحيها به دلايل پيشبيني شده و يا پيشبيني نشده است. مواردي نظير اضافه كردن بنا از چند متر تا يك يا چند طبقه، جابه جا كردن يا حذف يا اضافه كردن ستونها، ديوارها، تيرها، پلكانها، حياط خلوت و . . .. به دلايلي نظير اشكال در نقشهها، اشكال در اجرا، تغيير مقررات، تغيير تصميم و اعمال سليقه مالكين، كمبود مصالح و .... از اين گونه موارد هستند كه معمولاً بسيار خطرناك بوده و عامل ضعف ساختمان محسوب ميشوند، زيرا غالباً طراح اصلي ساختمان از آنها با خبر نبوده و به اندازه كافي براي طراحي آنها وقت و دقت صرف نميشود.
به طور خلاصه مشخصات يك ساختمان ايمن عبارتند از:
- وجود مدارك و مستندات كافي نظير نقشههاي طراحي، گزارشات مكانيك خاك و برگههاي گزارشات مهندسين ناظر و مامورين شهرداري، برگههاي خريد و مشخصات مصالح عمده نظير فولاد، بتن از محلهاي معتبر. اين مدارك بايد كامل بوده و كيفيت آنها مناسب باشد، به تازگي بعضي مجريان براي نشان دادن كيفيت كار خود از مراحل مختلف اجراي عمليات ساختماني عكس و فيلم جهت ارايه به خريداران آتي تهيه ميكنند كه كار بسيار مناسبي است.
- عوامل خوشنام، حرفهاي، معتبر،متخصص، با تجربه و قابل دسترس اعم از مهندسين طراح، ناظر، مجري و حتي پيمانكاران كارهاي اصلي نظير جوشكاري، بتنريزي و ...
مطابقت اجرا با نقشهها و عدم وجود تغييرات عمده در حين اجراي كار
اگر ساختماني با مشخصات فوق ساخته شده باشد قابل اطمينان بوده و جان ساكنين خود را در زلزلههاي شديد نيز حفظ خواهد كرد. اما اگر يكي يا بيشتر از مشخصات فوق را نداشته باشد به تناسب اشكالات موجود قابليت اطمينان آن كم ميشود.
بايد توجه داشت كه هر چه ارتفاع ساختمان بيشتر ميشود نياز به حفظ كيفيت در مراحل مختلف آن جديتر ميشود و به عبارت ديگر براي ساختمانهاي مرتفعتر بايد طراحان بهتر، گزارش مكانيك خاك كاملتر، مجريان دقيقتر، مدارك طراحي و اجرايي مستندتر و كاملتر، آزمايشهاي بيشتر، نظارت دائمي و كاملتر و كنترل بيشتر توسط ارگانهاي مسئول به كار گرفته شوند و تغييرات اجرايي حداقل باشد. به اين ترتيب قابليت اطمينان به اين گونه ساختمانها متناسب با اهميت آنها بيشتر ميشود. از سوي ديگر وجود اشكال در ساختمانهاي مرتفعتر نسبت به ساختمانهاي كم ارتفاعتر با خطر بسيار بيشتري همراه خواهد بود.