مقدمه
تمهیدات مدیریت بحران در کلانشهر تهران باید متناسب با گستردگی و پیچیدگی بافت شهری مناطق، نواحی ومحلات شهر و ساختار اجتماعی آن باشد، به نحوی که قابلیت پیشگیری و آمادگی جامعه در مراحل پیش از وقوع سوانح و انجام واکنش مناسب و مقابله موثر با بحران در شرایط اضطراری وجود داشته باشد و به این ترتیب اطمینان حاصل شود که زیرساخت های مدیریت بحران با رویکرد محله محوری بر اساس تقسیمات شهری فراهم آمده و درصورت وقوع شرایط اضطراری این امکان وجود دارد که تلفات و خسارات را در کمترین حد ممکن کنترل کند. هدف از احداث و تجهیز پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در شهر تهران نیز ایجاد یک شبکه توزیع شده از کانون های مدیریت بحران در کلانشهر تهران و متناسب سازی معماری نظام مدیریت بحران با الزامات و نیازمندی های این کلان شهر است.
پیشینه
طرح ساخت پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در تمامی نواحی تهران پس از فاجعه زلزله بم و در جلسه اضطراری ستاد مدیریت بحران شهر تهران که در 15 دی ماه سال 1382 تشکیل شد مورد بحث قرار گرفت و به تصویب رسید. در اسفندماه همان سال به شهرداری مناطق، موضوع تامین ومعرفی زمین مناسب ابلاغ و عملا انتخاب زمین وساخت پایگاه ها از سال 1383 به تدریج آغاز شد. بهره برداری همزمان از چندین پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران روز دوم آذرماه سال 1385 طی مراسمی در پایگاه مدیریت بحران منطقه 16 آغاز شد و از آن پس به تدریج سایر پایگاه ها نیز مورد بهره برداری قرار گرفت و اینک شهر تهران از یک صدو دو پایگاه پشتیبانی مدیریت بحران برخوردار است.
اهداف اصلی ساخت پایگاه ها
هدف راهبردي از ايجاد پايگاهها، مهيا كردن بستر عملياتي و تاكتيكي مناسب سيستم مديريت بحران شهر تهران براي تحقق اقدامات پيشگيري، آمادگي و مقابله در بحران‌هاي مختلف به ويژه بحران‌هاي طبيعي بزرگ نظير زلزله و به عبارتی تاکتیک پذیر نمودن سیستم مدیریت بحران شهر تهران می باشد از اين رو هيچ امري نبايد اهداف فوق را محدود يا مخدوش نمايد.
انواع پايگاهها
- پايگاه های ويژه پشتیبانی مدیریت بحران مناطق
پايگاه ويژه، پايگاهي است كه صرفاً با كاركردهاي اختصاصي مديريت بحران احداث شده و ستاد مديريت بحران مناطق در آن فعال و امورات مرتبط با ستاد مديريت بحران منطقه مورد پيگيري قرار مي گيرد. در هر یک از مناطق شهر تهران یک پایگاه با شرایط فوق احداث و تجهیزگردیده و درحال بهره برداری می باشد .
- پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران نواحی
پايگاه هايي مي باشند كه جهت استقرار ستادهاي مديريت بحران نواحي، تيم هاي واكنش اضطراري سازمان هاي امدادي و ذخيره سازي تجهيزات امدادرساني و تغديه اضطراري در نظر گرفته شده اند، از اين پايگاهها در راستاي شناسايي نقاط آسيب پذير و بحران زا ، تهيه و بروز آوري اطلاعات محدوده، برگزاري دوره هاي آموزشي عمومی وتخصصي، راهبري تشكيل گروه هاي مديريت بحران اماكن، سازماندهي گروههاي دواطلب واكنش اضطراري و موارد مشابه ابلاغی از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران استفاده می شود.
- پايگاه های استانهاي معين
بنا به نقش مهم و بي بديل استانهاي معين(استانهاي البرز، قم، مازندران، سمنان و مركزي) به عنوان اصلي‌ترين واحدهاي كمكي در امر امداد رساني در زمان بحران، براي هريك از استان هاي مذکور پايگاهي با هدف دپوی تجهيزات و محلي براي استقرار گروه‌های اعزامی در نظر گرفته شده است. در اين ارتباط 4 پايگاه در مبادی ورودی شهر تهران احداث شده است.
تجهیزات پایگاه ها
به منظور اقزایش آمادگی شهر تهران برای رویارویی با بحران ها، پایگاه های شتیبانی مدیریت بحران به بیش از سیصدهزارقلم انواع تجهزات امداد ونجات تجهیز شده اندکه از میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- وسایل و تجهیزات تامین نور
- وسایل و تجهیزات نجات مصدومان
- وسایل و تجهیزات ایمنی برای گروه نجات
- وسایل و تجهیزات حمل بیمار
- وسایل و تجهیزات اسکان موقت و....
دستورالعمل بهره برداری از پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران
آنچه كه بيش از ساخت پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران مورد اهميت است، برنامه‌ريزي صحيح، عملي و همه جانبه نگر پيرامون نحوه بهره‌برداري و مديريت پايگاهها می باشد. به همين منظور و با توجه به اهميت موضوع، دستورالعمل نحوه مديريت و نگهداري از پايگاه‌هاي پشتيباني مدیریت بحران در سال 1385 توسط معاونت امور مناطق شهرداري تهران و سازمان پيشگيري مديريت بحران شهر تهران تهيه و ابلاغ گردید، لكن در راستای اجرای بند الف ماده شصت و سوم (63) مصوبه «برنامه پنج ساله دوم شهرداري تهران» که تاکید بر بازنگری و کاربست دستورالعمل مذکور دارد بازنگری دستورالعمل مديريت و نگهداري از پايگاه‌هاي پشتيباني در دستور کار سازمان قرار گرفت که پس از برگزاری چندین جلسه کارشناسی با تمامي ذي‌مدخلان موضوع دستورالعمل جدید تدوین ونهایتا در 17 تیر ماه سال 1396 در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران شهر تهران مورد تایید وتصویب قرار گرفت.