واحد پرتال: اول سپتامبر ۱۹۲۳ میلادی مصادف با 10 شهریور ماه سالروز زلزله فاجعه‌باری با بزرگای 7.9 ریشتر در ژاپن است که حدود 1۴۲ هزارکشته برجای گذاشت. این رویداد یکی از مخرب‌ترین زلزله‌های جهان محسوب می‌شود. در اثر این زلزله منطقه توکیو-یوکوهاما به‌شدت تخریب شد و آتش‌سوزی مهیب پس از آن، موجب سوختن ۳۸۱۰۰۰ مورد از ۶۹۴۰۰۰ خانه‌ای شد که به‌صورت جزئی یا کامل در اثر زلزله ویران شده بودند. گرچه این زلزله اغلب به عنوان زلزله بزرگ توکیو (یا آتش‌سوزی بزرگ توکیو) شناخته شده است، اما خرابی‌ها در یوکوهاما بسیار شدیدتر بود. نزدیک به ۲ متر بالا افتادگی دائمی در ساحل شمالی خلیج ساگامی و جابجایی افقی به اندازه 5/4 متر در شبه جزیره بوسو مشاهده شد. در خلیج ساگامی نیز یک سونامی با ارتفاع موج ۱۲ متر در اوشیما و ۶ متر در شبه جزیره‌های ازیو و بوسو ایجاد شد. به‌دنبال زلزله فاجعه‌بار ۱۹۲۳ کانتو، ، روز ۱ سپتامبر به‌عنوان “روز پیشگیری از سانحه” در ژاپن نامگذاری گردیده است.

در زمین‌لرزه بزرگ کانتو که در ساعت ۱۱ و ۵۸ دقیقه صبح رخ داد، زمین بین ۴ تا ۱۰ دقیقه نا آرام بود . در اثر این زلزله آسیب‌های گسترده‌ای به توکیو، یوکوهاما، استان کاناگاوا، استان چیبا، استان شیزوئوکا و سراسرمنطقه کانتو وارد شد. قدرت زلزله به حدی بوده است که در اثر آن مجسمة بزرگ بودا در کاماکورا که به فاصله ۶۰ کیلومتری از مرکز زلزله قرار داشته با وزن ۹۳ تن چند متر جابجا شده‌است.

ژاپنی ها به واسطه زندگی جغرافیایی پر از آتشفشان، زمین لرزه و سونامی از دیرباز با پیامدهای تلخ و ناگوار این بلایای طبیعی آشنا هستند. توکیو پایتخت این کشور بارها زلزله را تجربه کرده است اما مردم از پس مشکلات برآمده اند.

خاطرات کوروساوا از زلزله ویرانگر ژاپن

فیلمساز صاحب نام ژاپنی هیچگاه پیامدهای زلزله مهیب دوران کودکی خود را در سینما تصویر نکرد، اما همیشه از آن حرف می‌زد.

زمین‌لرزه بزرگ کانتو در سال 1923 و آتش‌سوزی پس از آن شهر یوکوهاما و سه‌پنجم توکیو را نابود کرد و باعث مرگ 150 هزار نفر شد.

آن زمان آکی‌را کوروساوا دوره راهنمایی را می‌گذراند. کارگردان فیلم‌های «راشومون» و «هفت سامورایی» هیچگاه سعی نکرد زمین بایری را که ناگهان چشم‌انداز دوران کودکی‌اش را تسخیر کرد، در دنیای سینما به تصویر بکشد، اما در مصاحبه‌ها و یک زندگی‌نامه شخصی خود به دفعات به این ویرانی اشاره کرد.

زلزله روز جمعه در ژاپن، بخصوص آن‌طور که سونامی شهرهای ساحلی را در آب فرو برد، ما را به یاد چیزی می‌اندازد که کوروساوا هیچگاه فراموش نکرد. او سال 1993، 70 سال پس از آن واقعه در یک مصاحبه، گفت: «همان روزها برادرم من را وادار کرد یک روز در توکیو بگردم و قربانیان زمین‌لرزه بزرگ کانتو را ببینم.»   

او ادامه می‌دهد: «جنازه‌ها روی پل‌ها تلنبار شده بودند، انبوه جنازه‌ها باعث بسته شدن تقاطع یک خیابان شده بود، جنازه‌ها هر نوع مرگ انسانی را که تصور کنید، به نمایش گذاشته بودند. وقتی ناخواسته سرم را برگرداندم، برادرم سرزنش‌کنان گفت، "آکی‌را، خوب نگاه کن.» آن شب وقتی از برادرم پرسیدم چرا وادارم کرد آن صحنه‌های هولناک را ببینم، پاسخ داد، "اگر از صحنه‌های ترسناک رو برگردانی، در نهایت از همه چیز می‌ترسی، اما اگر همه چیز را خوب نگاه کنی، دیگر چیزی نیست از آن بترسی." من با دوربین خودم کاری را انجام می‌دهم که داستایوسکی با نثرش انجام می‌داد. من سعی می‌کنم تماشاگر را - که اغلب بی‌میل است - وادار کنم با دقت همه چیز را ببیند.»

کوروساوا در عین حال به خشونت سیاسی هولناک پس از وقوع زمین‌لرزه 1923 و بی‌معنایی آن توجه داشت.

خاطرات یک سردبیر:

هنری وین کینی، سردبیر مجله Trans-Pacific زمانی که فاجعه رخ داد، در یوکوهاما بود. او نوشت: "یوکوهاما، به صورت گسترده ای از آتش و ورقه های شعله های آتش در آمده بود. در اینجا و در آنجا بقای یک ساختمان، چند دیوار شکست خورده مشخص بود مثل سنگهایی در میان شعله، غیر قابل تشخیص بودند، شهر از بین رفته بود.

زلزله بزرگ کانتو، نتیجه دیگری را نیز ایجاد کرد. در ساعتها و روزهای بعد، لفاظی های ملی گرایانه و نژادپرستانه در سراسر ژاپن برگزار شد. بازماندگان متزلزل از زلزله و سونامی خشم خود را متوجه کره­ای ها کردند که با  آنها زندگی می کردند. در روز اول سپتامبر، روز زلزله، گزارش ها و شایعات آغاز شد که کره ای ها آتش سوزی های فاجعه آمیزی را مرتکب شده اند، آنها چاه های آب را مسموم کرده اند، خانه های ویران شده را غارت کردند و برنامه ریزی برای سرنگونی حکومت دارند.

تقریبا 6000 کره ای بی رحمانه و همچنین بیش از 700 چینی که با کره ای ها اشتباه گرفته شده بودند، با شمشیر و میله های بامبو به هلاکت رسیدند. پلیس و ارتش در بسیاری از مناطق به مدت سه روز ایستاده بودند و اجازه
می دادند افراد خشمگین این قتل ها را که اکنون به قتل عام کره­ای­ها معروف است انجام دهند.

در نهایت، زلزله و تأثیرات آن بیش از 100،000 نفر کشته داشت. در پی این حادثه ناسیونالیسم افراطی تقویت شد و 8 سال بعد ژاپن درگیر جنگ جهانی دوم شد. با این حال پیامد مثبت این حادثه آن بود که ژاپن از آن پس موضوع زلزله را جدی گرفت.آمادگی امروز این کشور در برابر زلزله ناشی از درس آموخته­های تلخ آن حادثه است.