واحد پرتال: دومين گردهمايي 1500 مدير مدرسه آماده با حضور وزير كشور، وزير آموزش و پرورش، شهردار تهران و جمعي از مقامات و مسوولان كشوري و مديران ارشد سازمان هاي مديريت شهري روز شنبه 28 دي ماه جاری در سالن همايش هاي برج ميلاد، برگزار می شود.

این همایش با هدف اطلاع رسانی و ارائه گزارش اقدامات 4 سال گذشته به مدیران مدارس و نیز همراهی و تعامل بیشتر آموزش و پرورش برای اجرای گام دوم طرح برگزار خواهد شد.

در طرح مدرسه آماده که از 4 سال پیش به همت سازمان مدیریت بحران شهر تهران و اداره كل آموزش و پرورش شهر تهران با رويكرد آموزش، فرهنگ سازي و مشاركت پذيري اجتماعي طراحي و آغاز شده، قرار است آمادگي مدارس پایتخت در مواجهه با حوادث ارتقا یابد.

در گام اول طرح مدرسه آماده، بخش هايي از مراحل 14 گانه این طرح تاکنون در 2 هزار و 888 مدرسه شهر تهران اجرا شده و بنا است در گام دوم در سه محور برگزاري رويدادهاي دانش آموزي در مدارس با هدف توسعه آموزش ها به خانواده دانش آموزان، تجهيز مدارس به اقلام امداد و نجات و اجراي برنامه كاهش خطرپذيري مدارس اجرا می شود.

ضرورت ارائه طرح مدرسه آماده

از جمعیت 10 میلیونی تهران یک میلیون و 100 هزار نفر آن دانش آموز هستند که زمان قابل توجهی را در طول شبانه روز در مدرسه می گذرانند. محیطی که باید ایمن و به دور از تهدید و مخاطرات باشد. والدین با آرامش خاطر، فرزندان خود را به آن بسپارند و دانش آموزان به عنوان یکی از اقشار کلیدی و مؤثر جامعه، بدون نگرانی از بروز حوادث و آسیب های احتمالی به تحصیل بپردازند.

در زلزله بزرگ «ون چوآن» چین که در ساعات روز رخ داد شمار قابل توجهی از قربانیان را دانش آموزان تشکیل می دادند و عمق فاجعه در مدارسی رخ داده بود که به طور کامل تخریب شده بودند و صحنه های دلخراشی رقم خورده بود. آسیب پذیری مدارس ایران در برابر زلزله نیز با توجه به گستردگی بافت فرسوده قابل توجه است و رخداد زلزله در ساعت روز می تواند تلفات و خسارات در این بخش را دو چندان سازد.

توجه به ایمنی و آمادگی مدارس در برابر زلزله و توانمندسازی دانش آموزان، معلمان و کادر مدارس در دهه های اخیر در کشورهای حادثه خیز همچون ژاپن مورد توجه قرار گرفته است. اجرای این طرح از مدارس تهران الگویی خواهد بود برای توسعه این طرح در مدارس کشور.

یکی از طرح‌هایی که از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران برای رسیدن به کاهش ریسک مدارس به مرحله اجرا درآمده طرح «مدرسه آماده» است. بر اساس این طرح علاوه بر مستندسازی مشکلات ایمنی غیرسازه‌ای مدارس، به دانش‌آموزان و مربیان و پرسنل نیز آموزش‌های لازم ارائه می شود.

اما این طرح که با هدف ارتقای آمادگی، ایمنی و توانمندسازی مدارس شهر تهران برای مقابله با حوادث برنامه ریزی شده است، چیست و چگونه اجرا خواهد شد؟

مدرسه آماده چیست؟

یکی از راهکارهای افزایش ایمنی مدارس، بررسی و بهبود وضعیت مخاطرات غیرسازه ای مدارس است که با عنوان طرح «مدرسه آماده» از سال ۱۳۹۴ تاکنون با همکاری و مشارکت مستقیم اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران و شهرری با هدف ارتقاء آمادگی، ایمنی و توانمندسازی مدارس شهر تهران در مقابله با حوادث، در حال اجرا است. مدرسه آماده، مدرسه ای است که مخاطرات آن به حداقل رسیده، توان مقابله با حوادث را داشته، کمترین تلفات و خسارات را متحمل شده و در کوتاهترین زمان، کارآیی موثر خود را بازیابد.

این طرح در سه مرحله اجرا می شود؛ آموزش پرسنل و تشکیل گروه مدیریت بحران مدرسه، کاهش خطرپذیری مدرسه و آموزش دانش آموزان و والدین.

در مرحله اول پس از آموزش نماینده مدیریت و پرسنل مدرسه، گروه مدیریت بحران تشکیل و پس از آن مانور برگزار می شود.    

در مرحله دوم مخاطرات شناسایی و سند آن تهیه می شود، تهیه برنامه کاهش خطر پذیری  و اجرای آن، تکمیل  بانک اطلاعات دانش آموزان، از نظر سلامت و مهارت، تجهیز مدارس به اقلام مورد نیاز برای مقابله با حوادث از دیگر برنامه های این مرحله است.

در مرحله سوم که آموزش دانش آموزان و والدین در دستور کار است، اردوی نیم روزه دانش آموزان در محل پایگاه های ویژه مدیریت بحران مناطق22گانه برگزار می شود. علاوه بر این اردوی دوروزه دوام دانش آموزی(اردوی تخصصی دانش آموزان) برگزار شده و بسته فرهنگی، ویژه اولیای مدرسه، دانش آموزان و خانواده آنها نیز اهدا می شود.

محتوای آموزشهای مورد نیاز نیز در قالب کتاب، پوستر و لوح فشرده تهیه شده و در اختیار گروه های هدف قرار می گیرد.

ساختار گروه مدیریت بحران مدرسه

پس از پایان دوره های آموزشی نمایندگان مدیریت بحران و پرسنل مدرسه، گروه مدیریت بحران مدرسه که متشکل از فرمانده، عملیات، ارتباطات و انتظامات است،  تشكیل می شود. پس از تشكیل این گروه، تفكیك فعالیتهای قبل، هنگام و پس از وقوع حادثه برای اعضاء گروه تشریح خواهد شد.

همیشه مسئول عملیات، جانشین فرمانده خواهد بود. در مدارس بیشتر از 650 دانش آموز دو جانشین برای فرمانده انتخاب می شود. در بخش هایی که بیش از دو نفر عضو هستند یک نفر به عنوان مسئول انتخاب می شود. در مدارس تا 150 دانش آموز نیز، وظیفه ارتباطات را شخص فرمانده برعهده دارد.

گروه مدیریت بحران مدرسه با عضویت ۳ تا ۱۲ نفر از پرسنل مدرسه و با توجه به تعداد دانش آموزان آن مدرسه تشکیل می شود.

برای مدرسه ای که تا 150 نفر دانش آموز دارد 3 نفر عضو، مدرسه ای که تا 400 دانش آموز دارد 6 نفر،  تا 650 دانش آموز 9 نفر و بالاتر از آن، 12 نفر عضو گروه مدیریت بحران مدرسه هستند.

اجرای طرح مدرسه آماده در قالب سه مرحله کلی آموزش مدیران و پرسنل مدارس، آموزش دانش آموزان و والدین آنها و تهیه سند مخاطرات مدرسه و برنامه کاهش خطرپذیری، سازماندهی شده است.

با اجرای این طرح انتظار می­رود همه‌ پرسنل  و دانش آموزان مدرسه  آموزش‌های عمومی و  لازم را فراگرفته‌، مخاطرات آن شناسایی شود، دارای یک برنامه منسجم كاهش خطرپذیری شوند و با خانواده‌ دانش‌آموزان و سازمان‌های خدمات اضطراری، در اجرای این طرح همکاری کرده و ارتباط دوسویه و مؤثر داشته باشند.

کارکرد گروه مدیریت بحران در شرایط عادی (قبل از بحران)

 شناسایی خطرات بالقوه و افزایش ایمنی،  بررسی سیستم ها و تاسیسات الکتریکی و گرمایشی، بررسی سیستم اعلان و اطفای حریق، مقاوم سازی اجزای غیر سازه ای، ارزیابی امکانات (مالی و انسانی) موجود، مکان یابی مراكز تخلیه امن اضطراری دانش آموزان و ساماندهی مسیر و محل تخلیه اضطراری، تهیه اطلاعات کلی و کلیدی از مدرسه و دانش آموزان، به روزرسانی و ارائه آن به سازمانهای مربوط،  ذخیره تجهیزات و اقلام امدادی، دارویی و غذایی در مکانی امن در مدرسه،   اجرای تمرین و مانور در مدرسه به صورت ادواری و منظم، ارتباط مستمر با سازمانهای امدادی و ستاد مدیریت بحران منطقه و ناحیه و آموزش مستمر معلمان، دانش آموزان و کارکنان مدرسه از جمله فعالیت های گروه مدیریت بحران مدارس در زمان پیش از حادثه است.

کارکرد گروه مدیریت بحران در شرایط بحرانی (اجرای برنامه واکنش اضطراری)
قطع شریانهای آب، برق و گاز، انتقال به موقع دانش آموزان به محل های تخلیه امن اضطراری داخل و یا بیرون از مدرسه بر اساس تشخیص فرمانده گروه مدیریت بحران،  اطفای حریق های قابل كنترل،  حفظ ایمنی دانش آموزان، امداد و کمک های اولیه به مصدومین،  برقراری ارتباط و اطلاع رسانی به والدین دانش آموزان،  مراقبت و نگهداری دانش آموزان تا زمان حضور والدین و یا سپردن آنها به مراکز مسئول بعد از 48 ساعت،  اطلاع رسانی به نیروهای امدادی در خصوص وضعیت، تعداد و مشخصات افراد نیازمند رسیدگی و جلوگیری از ورود و خروج بدون هماهنگی از جمله مسئولیت های گروه مدیریت بحران در اجرای برنامه واکنش اضطراری است.

در شرایط بعد از مقابله و عادی شدن وضعیت (بازتوانی و تداوم فعالیت)

همچنین این گروه در شرایط بعد از حادثه برای عادی شدن وضعیت وظایفی بر عهده دارد که می توان به این موارد اشاره کرد؛ تهیه گزارش در خصوص میزان خسارات وارده به مدرسه و مكاتبه با مراكز مسئول، برگزاری جلسه مشترك با اولیای دانش آموزان و تهیه برنامه اقدامات مرتبط، بررسی وضعیت افراد آسیب دیده و انجام فعالیت های مرتبط نظیر: حمایت روانی، پشتیبانی، اقدامات اجرایی و اداری،  تلاش در جهت تداوم فعالیتهای عادی مدرسه و مكان سنجی بهره برداری از فضای مدرسه در صورت تعیین آن به عنوان مكان تخلیه امن محلی ساكنان محله.

طراحی سند مخاطرات مدرسه

سند مخاطرات مدارس با هماهنگی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران و همکاری سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران انجام می شود. تهیه و طراحی سند مخاطرات مدرسه با استفاده از شاخص های مصوب کارگروه تخصصی مربوطه انجام و ارزیابی ایمنی مدرسه، بازرسی میدانی و تهیه گزارش براساس چک لیست استاندارد در دستور کاری مدارس قرار می گیرد.

پس از تکمیل سند توسط کارشناس آتش نشانی و گروه مدیریت بحران مدرسه، اطلاعات جمع آوری سامانه «مدرسه آماده» وارد شده و براساس امتیاز به دست آمده، مدرسه در یکی از سه سطح قرمز (دارای خطرپذیری بالا)، زرد (خطرپذیری متوسط) و سبز (خطرپذیری پایین) قرار می گیرد. بر همین اساس، برنامه کاهش مخاطرات هر مدرسه در سه بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت، تدوین و به مدارس ارائه می شود تا مسئولان مدارس با استفاده از راهکارها و توصیه های این برنامه، نسبت به کاهش خطرپذیری مدرسه اقدام کنند.

«مدرسه آماده» به روایت آمار

با اجرای این طرح تاکنون برای 2 هزار و 888 مدرسه، سند مخاطرات تهیه شده است و 1500 مدیر آموزش­های لازم را فراگرفته­اند و 300 هزار دانش­آموز از آموزش های مقدماتی آمادگی در برابر حوادث بهره مند شده­اند. حدود 7 هزار دانش آموز ابتدایی با مفاهیم علمی مانند ساختمان های مقاوم و رفتار آنها در برابر حوادث آشنا شده اند.