باورهای نادرست واکسیناسیون
علی‌رغم نتایج مطالعات جهانی در زمینه اثرات واکسیناسیون در کاهش مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا، برخی هستند که ادعاها و باورهای عجیبی در زمینه واکسیناسیون ارائه کردند. این باورها از عقیم شدن مردان و سقط جنین گرفته تا کج شدن صورت و این آخر نیز چسبیدن فلز به بدن می‌شود.
این باورها بار اولی نیست که درباره واکسنی ارائه می‌شود، بلکه ریشه در تمدن بشری دارد. زمانی که ادوار جنر میکروب بیماری آبله گاوی را به پسری تزریق کرد و در وی مصونیت ایجاد شد و دیگر به بیماری آبله مبتلا نشد، در آن زمان افرادی به راه افتادند و ادعا کردند که تزریق این واکسن موجب خواهد شد که بخشی از بدن انسان تبدیل به حیوان شود.
در سال ۱۲۶۴ هجری قمری با صدور فرمان مایه‌کوبی آبله، امیرکبیر دستور داده بود که هر کس نخواهد آبله بکوبد، باید ۵ تومان جریمه به صندوق دولت بپردازد. اما جهل و نادانی و شایعاتی که دعانویسان و رمالان پخش کردند، باعث شد هنگام مراجعه ماموران به خانه‌ها برای مایه کوبی، مردم در آب‌انبارها پنهان شوند و یا از شهر خارج شوند؛ چرا که دعانویسان به مردم گفته بودند که زدن واکسن باعث ورود جن به خون آنها می‌شود.
این گفته در حالی است که در آن سال‌ها "آبله" و "وبا" و قحطی تلفات بسیاری را به همراه خود آورده بود و امیرکبیر فرمان مایه کوبی آبله در سراسر کشور را اعلام کرده بود.
علاوه بر آن مقاله پزشکی در سال ۱۹۹۸ در ژورنال پزشکی لنست "The Lancet" از سوی "اندرو ویکفیلد" منتشر و در آن مقاله ادعا شده بود که در واکسیناسیون سه‌گانه سرخک، اوریون و سرخجه (MMR)، خطر ابتلا به اوتیسم وجود دارد؛ ولی بعدها مشخص شد که این پزشک بریتانیایی، با دستکاری داده‌ها، شواهد مربوط به مطالعه خود را جعل کرده بوده و مقاله او نیز از ژورنال حذف شد و بررسی‌های بعدی ادعای او را مردود کرد، اما اثری که این مقاله در پرهیز از واکسیناسیون در جوامع گوناگون به جا گذاشت، انکارناپذیر است.
حالا در قرن بیست و یکم هستیم و قرار است که با واکسیناسیون ۷۰ درصدی در کشور ایمنی ایجاد شود. از آنجایی که واکسن‌های داخلی به فاز تولید نرسیده‌اند، تامین واکسن از خارج مطرح شد و جنبش‌های ضد واکسن بار دیگر موتور خود را برای مخالفت با واکسیناسیون علیه این ویروس عالم گیر روشن کردند.
آنها در زمانی ادعا کردند واکسن کرونا "زنان را ریش دار" و یا "تبدیل به تمساح" می‌کند و در وقتی دیگر " کاشت ریزتراشه و دستکاری DNA" را مطرح کردند. ماجرای کاشت ریز تراشه و دستکاری دی ان ای از آنجا ناشی می‌شود که در پی اعلام خبر تولید واکسن موثر در جلوگیری از سرایت ویروس کرونا، بیل گیتس به یکی از موضوعات داغ در توییتر تبدیل و ادعا شد که طرح کاشت ریزتراشه‌های قابل ردگیری در بدن انسان‌ها طرح بیل گیتس است که هیچ مدرکی برای تایید این ادعا منتشر نشده است.
ترس از این که واکسن کرونا بتواند در دی‌ان‌ای تغییر ایجاد کند، یکی دیگر از شایعات است و این در حالی است که محققان در این زمینه اعلام کردند واکسن بخشی از ماده ژنتیکی تک‌رشته‌ای ویروس یا RNA را در خود دارد و تزریق RNA هیچ تاثیری روی DNA سلول انسان ندارد.
به اعتقاد دکتر مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست فناوری، اینکه از سوی گروه‌های ضد واکسن ادعا شده افراد پس از تزریق واکسن کرونا بدنشان آهن ربایی می‌شود، چون اساس علمی ندارد، نیاز به توضیح ندارد.
وی با تاکید بر اینکه گروه‌های ضد واکسن از ابتدای طرح موضوع واکسن کرونا فعالیت خود را شروع کردند، این امر را بی سابقه ندانست و یادآور می‌شود: چنین رویکردی سابقه تاریخی در غرب، امریکا و در ایران دارد. گروه‌های ضد واکسن همواره هستند و ابزارهایی که برای مخالفت با واکسن به کار می‌برند نیز متفاوت است.
قانعی ادامه داد: این گروه‌ها برای مخالفت با واکسیناسیون گاهی می‌گویند که واکسن کرونا موجب ابتلای فرد به سرطان می‌شود، گاهی ادعای مقطوع النسل شدن بشر را دارند و برخی اوقات نیز ادعا کردند که در داخل این واکسن‌ها میکرو چیپس قرار دارد و برخی اوقات هم ادعا کردند که بدن آهن ربایی می‌شود.
دبیر ستاد توسعه زیست فناوری با بیان اینکه این گروه‌ها به زبان‌های مختلف مردم را ترغیب به عدم دریافت واکسن می‌کنند، اظهار کرد: برخی ادعا دارند که پس از دریافت واکسن فرد فوت کرده و همچنین ادعا شده که فرد پس از دریافت واکسن به کرونا مبتلا شده است. اگر حتی مشکل آهن ربایی شدن بدن بعد از تزریق واکسن حل شود، در آینده گروه‌های ضد واکسن به شکل دیگری ادعاهایی دارند.
وی با تاکید بر اینکه گروه‌های ضد واکسن در فضای مجازی از ابتدا بودند، هستند و خواهند بود و در همه کشورها نیز فعال هستند، تاکید کرد: این در حالی است که بر اساس دستورالعمل‌های جهانی تا ۷۰ درصد مردم واکسینه نشوند، این بیماری به عنوان معضل در کشور باقی خواهند ماند؛ از این رو نیاز است از سوی عالمان، رسانه‌ها و مراکز علمی دریافت واکسن ترویج شود.
فاصله بین تزریق دو دوز واکسن‌های کرونا چقدر است؟
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به فاصله بین تزریق دو دوز واکسن های کرونا، گفت: به نظر نمی رسد که اثربخشی دوز اول با طولانی شدن فاصله بین تزریق دوم کاملا از بین رود، اما احتمالا اثربخشی ضعیف‌تر می‌شود.
دکتر علیرضا ناجی در گفت‌وگو با ایسنا، درباره فاصله میان تزریق دو دوز هر یک از انواع واکسن های کرونا که در ایران استفاده می شوند، گفت: در واکسن اسپوتنیک فاصله تزریق دو دوز، ۲۱ روز است که ما در ایران در فاصله ۲۸ روز دو دوز را تزریق می‌کنیم. البته طبق اعلام موسسه گامالیا که سازنده واکسن اسپوتنیک‌وی است، این فاصله را تا ۶۰ روز هم می‌توانیم بگذاریم. در واکسن سینوفارم نیز فاصله بین تزریق دو دوز، ۲۸ روزه است. طبق گفته‌های سازمان غذا و دارو که از شرکت سازنده استعلام گرفته، تا شش هفته هم می‌توانیم این فاصله را لحاظ کنیم. در واکسن آسترازنکا نیز فاصله بین تزریق دو دوز بین ۱۰ تا ۱۲ هفته در تمام دنیا است و ما هم با فاصله سه ماهه دوز دوم این واکسن را تزریق می کنیم که البته بهتر هم هست. زیرا به دلیل مشکلی که واکسن آسترازنکا داشت، انداختن فاصله بین دو دوز باعث می‌شود که میزان آنتی‌بادی‌های تولید شده حتی تا ۲.۵ برابر افزایش یابد.
خُلف وعده چینی‌ها
وی افزود: بیشترین نگرانی مان در زمینه واکسن سینوفارم است. طبق قول چین، قرار بود سه میلیون دوز واکسن را به ما تحویل دهد، اما متاسفانه خلف وعده کردند و واکسیناسیون افراد مقداری عقب افتاده است.
استفاده از پلتفرم های مشابه سینوفارم برای تزریق دوز دوم واکسن؛ آری یا خیر؟
ناجی گفت: به نظر می‌رسد که اگر طی این مدت نتوانیم این واکسن را برای تزریق تامین کنیم، یکی از راهکارهایمان این است که دوز دوم واکسن را با واکسن هایی که پلتفرم‌های مشابه دارند، جایگزین کنیم؛ از جمله واکسنی مانند برکت. البته اصلا شواهدی در این زمینه نداریم. اگر می‌بینیم که در خارج از کشور واکسن‌های میکس را تزریق می‌کنند و به عنوان مثال با فایزر و آسترازنکا این اقدام را انجام می‌دهند، روی این موضوع کار کردند و شواهد آن را دارند؛ به طوری که در حال حاضر پروتکل در انگلستان و استرالیا این است که شما هر کدام از واکسن‌های آسترازنکا یا فایزر را تزریق کرده باشید، برای دوز دوم باز می‌توانید هر یک از این دو واکسن را تزریق کنید، اما ما در کشور روی این موضوع کار نکردیم.
وی افزود: به هر حال اگر شرایط به این سمت رود که تهیه واکسن از منابع خارجی برایمان سخت شود و خلف وعده‌های زیادی را شاهد باشیم، باید معادل‌سازی کرد. به عنوان مثال بهترین معادلی که برای واکسن سینوفارم در ایران داریم، برکت است، اما اینجا باز هم نقش وزارت بهداشت و معاونت فناوری و تحقیقات بسیار پررنگ می‌شود که اگر می‌خواهیم این اقدام را انجام دهیم، باید از جمعی از افرادی که این کار را انجام دادند، نمونه گرفته شود تا ببینیم اثربخشی تزریق واکسن میکس به چه صورت است. آیا مناسب است یا خیر؟.
ناجی ادامه داد: در حال حاضر اگر کشورهای دیگر هم دارند واکسن‌های میکس را تزریق می‌کنند، به دلیل همین شرایط است. یعنی تعداد واکسن کم است، دسترسی به واکسن‌ها در تمام دنیا کم است و بر همین اساس سعی می‌کنند که از پروتکل‌های رایج جدا شوند و بتوانند از امکاناتی که دارند، حداکثر بهره‌برداری را انجام دهند. اما آنها کار و تحقیق و مطالعه می‌کنند و اطلاعات دارند، اما به نظر می‌رسد که ما باید کورکورانه پیش رویم و بعدا بفهمیم که وضعیت‌مان به چه صورت خواهد شد. می‌توانیم ابتدا طرح مطالعاتی در این زمینه انجام دهیم که البته با توجه به تقاضایی که در حال حاضر وجود دارد، این اقدام دشوار است.
اخبار زرد واکسن
وی با اشاره به انتشار اخبار زرد در حوزه واکسن، گفت: اتفاق بسیار بدی که در کشور ما رخ داده، به دلیل اخبار زردی است که خیلی راحت می‌چرخد و افراد مختلف اعم از متخصصین و ... آنقدر اخبار عجیب و غریب به مردم ارائه داده‌اند که مقداری اعتماد مردم به واکسن کاهش یافته است. ما باید از این موضوع جلوگیری کنیم. بر همین اساس فکر می‌کنم که در این مورد باید شرایط را صادقانه برای مردم مطرح و اعلام کنیم که وضعیت به هر دلیلی به این صورت است. همیشه دو دوتای مسائل مربوط به سلامت چهارتا نمی‌شود. باید اهم و فی‌الاهم کنیم و ببینیم که وضعیت ما با توجه به مقدورات و امکاناتی که داریم، چگونه است. در حال حاضر مطالعات فاز سوم واکسن‌های جدی ما در حال انجام است؛ مانند واکسن پاستور که با همکاری با کشور کوبا است و به آن امید زیادی دارم و البته واکسن برکت. بنابراین راه حل میانبر این است که اگر افراد راضی باشند، به افراد اعلام کنیم که شرایط به این صورت است، در نتیجه بیایند و واکسن جایگزین تزریق کنند و بعد از آن مطالعه این موضوع نشان دهد که چقدر این اقدام می‌تواند اثربخشی داشته باشد.
در صورت طولانی شدن فاصله تزریق دوز دوم واکسن کرونا، اثر دوز اول از بین می رود؟
ناجی درباره احتمال از بین رفتن اثربخشی دوز اول واکسن‌های کرونا در صورتی که ماکزیموم فاصله زمانی تزریق دوز دوم بگذرد، گفت: می‌توان گفت که اثربخشی آنها از بین نخواهد رفت، اما شاید بسیار کمتر از چیزی شود که ما در نظر می‌گیریم. میزان کارایی که از واکسن‌ها می‌بینیم به دلیل رعایت الزامات تزریق واکسن است. به عنوان مثال وقتی درباره سینوفارم می‌گوییم که چهار هفته‌ای دوز دوم را بزنید و این واکسن ۷۸ درصد اثربخشی دارد، وقتی که این زمان طولانی‌تر می‌شود، باید دید که این اثربخشی چقدر تغییر می‌کند. فکر نمی‌کنم اثربخشی دوز اول با طولانی شدن فاصله بین تزریق دوم کاملا از بین رود، اما احتمالا اثربخشی ضعیف‌تر می‌شود.
وی گفت: در حال حاضر در نقطه‌ای هستیم که باید این موارد را درست مطالعه کنیم. اولا با کشورهایی که با آنها در این زمینه صحبت کردیم و با آنها رابطه استراتژیک داریم، باید بسیار جدی‌تر مذاکره کنیم تا واکسن را دریافت کرده و این مشکل حل شود، اما اگر نتوانستیم، راه‌حل‌های دیگری هم داریم. به عنوان مثال اینکه بتوانیم برای سینوفارم از برکت استفاده کنیم یا اینکه به شرکت‌های داخلی که خط تولید اسپوتنیک وی را دریافت کردند و قرار است در داخل تولید کنند، کمک کنیم تا تولید را بیشتر کنند و تلاش‌مان در این زمینه بیشتر شود تا بتوانیم این واکسن را برای افرادی که نوبت دوز دوم‌شان است، در داخل کشور تولید کنیم. هرچه سریعتر این اقدامات را انجام دهیم، بهتر است.
جایگزینی دوز دوم واکسن با رضایت افراد خواهد بود
ناجی تاکید کرد: اگر قرار باشد جایگزینی دوز دوم با واکسن دیگری اتفاق افتد، حتما باید با رضایت افراد باشد. البته من فکر می‌کنم این رضایت را می‌توان با صحبت کردن با افراد و با تشریح شرایطی که داریم، به دست آوریم. باید توجه کرد که انکار کردن، روش درستی نیست. به عنوان مثال درباره آهن‌ربایی شدن افرادی که واکسن می‌زدند، انکار کردن یا مسخره کردن موضوع، درست نبود. زیرا این موضوع پدیده‌ای است که اتفاق می‌افتد، اما نه به دلیل واکسن. ما باید اینطور پاسخ می‌دادیم که واکسن باعث این موضوع نمی‌شود، اما برخی افراد هستند که به دلایل مختلف یا به دلیل مغناطیسی که در بدنشان وجود دارد، دچار چنین پدیده ای می شوند و نباید آن را انکار می‌کردیم. اکنون هم باید صادقانه شرایط را به مردم توضیح داد و من فکر می‌کنم که اگر با مردم صحبت شود، مردم استقبال می‌کنند.
وی گفت: بر همین اساس تاکید می کردیم که باید واکسن کرونا را در کشور تولید کنیم. زیرا شرایط کنونی ما و البته شرایط بسیاری از کشورها نشان می‌دهد که اگر کسی روی تولید داخلی خودش در زمینه واکسن کرونا کار نکند، به مشکل برمی‌خورد. خوب بود که ما بر روی دو یا سه موسسه درست‌مان مانند پاستور، رازی و... تمرکز کرده و با مشارکت خارجی با بودجه بهتر سریعتر پیش می‌رفتیم که کمتر به این مشکلات برمی‌خوردیم. در هر صورت شرایط کنونی ما به این صورت است و باید سریعا چاره‌جویی شود و چاره‌جویی هم با همین راه‌حل‌ها است.
ناجی گفت: ما باید به دنبال تولید داخلی اسپوتنیک وی باشیم و از شرکت اکتوور بخواهیم که سریعتر و با همت بیشتری این اقدام را انجام دهد. در عین حال در برکت هم تولیدات بالا رود. میزان تولید پاستور هم افزایش یابد تا هر چه زودتر بتوانیم تولیدات بیشتری داشته باشیم و از واکسن های داخلی مان استفاده کنیم.
وی افزود: از طرفی موسسه رازی هم یک واکسن بسیار خوب پروتئینی را در دست مطالعه دارد که امیدواریم هرچه زودتر وارد فاز سوم شود. امیدواریم نهایتا تا پایان تابستان تکلیفمان درباره اطلاعات و دیتاهایمان از واکسن‌های داخلی مشخص شود. در آن زمان می‌توانیم واکسیناسیون‌مان را به خوبی پیش بریم و ان‌شاءالله تا پایان امسال بتوانیم واکسیناسیون کامل را در ایران انجام دهیم.
تجربه ایران در عرصه واکسیناسیون گسترده
ناجی تاکید کرد: ما تجربه واکسیناسیون گسترده و وسیع و سطح بالا را در ایران داریم؛ به طوری که طی دو دهه قبل نزدیک ۳۰ میلیون نفر از افراد کشورمان را در عرض دو هفته تحت واکسیناسیون سرخک و سرخجه بردیم. بنابراین اینطور نیست که اکنون نتوانیم چنین اقدامی را انجام دهیم. اگر سرعت واکسیناسیون‌مان پایین است، علتش این است که واکسنی در دسترس نداریم، اگر واکسن در دسترس باشد به سرعت این اقدام را انجام می‌دهیم.
آیا بروز عوارض نشان‌دهنده اثرگذاری واکسن است؟
بسیاری از افراد وقتی بعد از دریافت واکسن کووید-۱۹ دچار سردرد می‌شوند یا کمی احساس بیماری می‌کنند، این طور برداشت می‌کنند که سیستم ایمنی بدنشان سخت در حال کار است. در مقابل، برخی دیگر که بعد از تزریق واکسن دچار هیچ عارضه‌ای نمی‌شوند نگران هستند که ممکن است واکسن کار خود را درست انجام نداده یا سیستم ایمنی بدن آنها واکنش درستی به واکسن نشان نداده باشد. اما آیا واقعا ارتباطی بین عوارضی که بعد از واکسن مشاهده می‌کنید و آن چه در سطح سلولی درون بدن شما اتفاق می‌افتد وجود دارد؟
به گزارش ایسنا، «رابرت فینبرگ» پزشکی که در زمینه بیماری‌های عفونی و ایمونولوژی دانشکده پزشکی دانشگاه ماساچوست فعالیت می‌کند، توضیح می‌دهد که چرا این برداشت با واقعیت عملکرد واکسن‌ها مطابقت ندارد.
وقتی واکسن دریافت می‌کنید بدن شما چه کاری انجام می‌دهد؟
سیستم ایمنی بدن شما از طریق دو سیستم مختلف به مولکول‌های خارجی که هر واکسنی را تشکیل می‌دهند پاسخ می‌دهد. پاسخ اولیه به دلیل آن چه پاسخ ایمنی ذاتی نامیده می‌شود اتفاق می‌افتد. این سیستم به محض این که سلول‌های بدن شما متوجه شوند در معرض هر گونه ماده خارجی از یک ترکش گرفته تا یک ویروس قرار گرفته‌اند، فعال می‌شود. هدف این سیستم از بین بردن مهاجم است. گلبول‌های سفید خون به نام نوتروفیل‌ها و ماکروفاژها برای از بین بردن این مهاجم تلاش می‌کنند.
این اولین خط دفاعی نسبتا کوتاه‌مدت است و چند ساعت یا چند روز طول می‌کشد اما فعال‌شدن خط دوم دفاعی روزها تا هفته‌ها به طول می‌انجامد. این پاسخ ایمنی سازگارشونده که ماندگاری آن طولانی‌مدت است به سلول‌های T و B سیستم ایمنی بدن شما متکی است. این سلول‌ها یاد می‌گیرند مهاجمان خاص مانند پروتئین ویروس کرونا را تشخیص دهند. اگر این سلول‌های ایمنی، در ماه‌ها یا حتی سال‌های آینده دوباره با این مهاجم روبه‌رو شوند، آن را شناسایی و آنتی‌بادی تولید می‌کنند که آن را از بین می‌برد. درباره واکسن‌های سارس-کووید-۲، ایجاد پاسخ انطباقی که محافظت طولانی‌مدت در برابر ویروس را به همراه دارد، تقریباً دو هفته طول می‌کشد. علایمی که در یکی - دو روز بعد از دریافت واکسن با آنها مواجه می‌شوید، بخشی از پاسخ ایمنی ذاتی است. واکنش التهابی بدن که با هدف پاکسازی سریع مولکول‌های خارجی صورت می‌گیرد.
عوارض بعد از تزریق واکسن چه معنایی دارد؟
عوارضی که بعد از تزریق واکسن بروز می‌کند از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است اما این که پاسخ اولیه چقدر چشمگیر است، لزوماً به پاسخ طولانی‌مدت مربوط نمی‌شود. در خصوص دو دوز واکسن کووید-۱۹، بیش از ۹۰ درصد افراد واکسینه‌شده پاسخ ایمنی تطبیقی محافظتی پیدا کرده‌اند؛ در حالی که کمتر از ۵۰ درصد دچار عوارض جانبی شدند که بیشتر آنها خفیف بوده‌اند. نکته اصلی این است که شما نمی‌توانید بر اساس عوارض بیرونی که مشاهده می‌کنید، میزان عملکرد واکسن در بدن‌تان را ارزیابی کنید. افراد مختلف پاسخ ایمنی قوی یا ضعیف به واکسن نشان می‌دهند اما عوارض جانبی پس از تزریق واکسن به شما نمی‌گوید که جزو کدام دسته هستید. در واقع دومین پاسخ ایمنی، یعنی پاسخ ایمنی تطبیقی است که به بدن کمک می‌کند تا ایمنی کسب کند، نه پاسخ التهابی که تحریک‌کننده دردهای اولیه است. این امکان هم وجود دارد که شما بعد از دریافت واکسن متوجه هیچ‌گونه عوارضی نشوید.
اگر بعد از تزریق واکسن احساس بیماری کنیم، آیا این نشان‌دهنده مصونیت قوی است؟
دانشمندان هیچ‌گونه ارتباطی بین واکنش التهابی اولیه و پاسخ طولانی‌مدت که منجر به ایمنی در برابر بیماری می‌شود، شناسایی نکرده‌اند. هیچ‌گونه شواهد علمی وجود ندارد که نشان دهد فردی با عوارض جانبی واضح‌تر بعد از تزریق واکسن در برابر کووید-۱۹ ایمنی پیدا کند و هیچ دلیلی وجود ندارد که یک پاسخ ایمنی ذاتی شدید، پاسخ انطباقی فرد را بهتر کند. واکسن‌های مجاز کووید-۱۹ ایمنی محافظتی را برای بیش از ۹۰ درصد از دریافت‌کنندگان فراهم می‌کند اما کمتر از ۵۰ درصد افراد برخی واکنش‌ها نسبت به واکسن را گزارش می‌دهند و تعداد بسیار کمی هم واکنش شدید دارند.
منبع: howstuffworks.com
واکسن، راه نجات از ماسک نیست
آیا پس از دریافت واکسن همچنان باید پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم؟
به گزارش ایسنا، روزنامه همشهری نوشت: «حالاحالاها قرار نیست از شر ماسک‌هایی که امروز بدون آنها احساس برهنگی و بی‌دفاعی می‌کنیم، راحت شویم. این روزها که بسیاری از کشورهای جهان بر مدار واکسیناسیون قرار گرفته‌اند و حتی بعضی از کشورها بیش از ۷۰ درصد جمعیت خود را واکسینه کرده‌اند، گفتمان در حوزه کرونا کم‌کم تغییر کرده است. دیگر به جای سؤال‌هایی مثل «آیا ویروس از طریق آب منتقل می‌شود؟»، «آیا ویروس در هوای آزاد وجود دارد؟» و «چند روز روی سطوح باقی می‌ماند؟» به سؤال‌هایی مثل «بعد از واکسن هم باید ماسک بزنیم؟»، «چه واکسنی بزنیم بهتر است؟»، «واکسن‌ها چطور از ما محافظت می‌کنند؟» و «آیا بعد از واکسینه‌شدن می‌توان ناقل بود؟» به پرسش‌های گهگاه بی‌جواب سراسر جهان اضافه شده است. بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد که برآیند نظرات محققان و دانشمندان در سراسر جهان بر این گزاره است که افراد واکسینه‌شده هم می‌توانند ناقل باشند و هم می‌توانند به کرونا مبتلا شوند. محققان معتقدند که حدود ۹۵درصد مردم با تزریق دوز اول واکسن کرونا و ورود ویروس ضعیف‌شده به بدن، در برابر آن مصون می‌شوند و ۲هفته بعد از آن با تزریق دوز دوم، این مصونیت به حدود ۱۰۰درصد می‌رسد اما در این میان، برخی دیگر از پژوهشگران بر این باورند که با وجود تزریق واکسن، ۵ درصد افراد از آنجا که بدن آنها واکنش محافظت‌کننده کاملی نشان نمی‌دهد، همچنان ممکن است به کرونا مبتلا شوند.
واکسینه‌شده‌ها هم می‌توانند ناقل باشند هم مبتلا
توسعه واکسن در جهان احساس امنیت بیشتری به افراد داده است با این همه این سؤال همچنان برقرار است که آیا بعد از دریافت واکسن، می‌توان از شر پروتکل‌های بهداشتی خلاص شد؟ CDC در پاسخ به این سؤال می‌گوید: در حالی که واکسیناسیون اکثر افراد را از ابتلا به ویروس کرونا محافظت می‌کند، درصد کمی از افراد واکسینه‌شده حتی پس از دریافت تمام دوزهای مورد نیاز، دوباره به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند و این موضوعی است که وزارت بهداشت آمریکا هم با نمونه‌های موردی مشاهده شده آن را تأیید می‌کند.
WHO نظرات کامل‌تری درباره پرسش این گزارش دارد. سازمان بهداشت جهانی در آخرین اطلاعیه خود گفته است: واکسیناسیون شما را از بستری‌شدن و مرگ ناشی از COVID-19 محافظت می‌کند. این سازمان تأکید دارد که حتما باید تا آخرین روز پاندمی بر سر رعایت پروتکل‌ها اصرار داشت. هنگامی که واکسن دوز اول را می‌زنید، برای ۱۴ روز نخست پس از واکسیناسیون، سطح محافظتی قابل توجهی ندارید. در این دوران حتما نیاز به مراقبت دارید. بعد از دریافت دوز دوم هم قاعده همین است. سازمان بهداشت جهانی تأکید دارد در حالی که یک واکسن COVID-19 از شما در برابر بیماری جدی و مرگ محافظت می‌کند، هنوز به این نتیجه نرسیدیم که تا چه حد باعث می‌شود از آلودگی و انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنید. برای کمک به امنیت اطرافیان‌تان، حداقل یک متر از دیگران فاصله بگیرید. سرفه یا عطسه را در آرنج خود بپوشانید، مرتبا دستان خود را بشویید و حتما ماسک بزنید. حتی اگر واکسن زده‌اید تلاش کنید در فضاهای بسته، شلوغ با تهویه ضعیف حضور پیدا نکنید.
پایگاه خبری Healthline اما اگرچه پاسخی مثل دیگر منابع به این سؤال داده است اما یادآور نکته‌ای هم شده است: دانشمندان نگرانند که برخی از ویروس‌های کرونا ممکن است اثر واکسن‌ها را کاهش دهد. این امر همچنین می‌تواند بر انتقال پس از واکسیناسیون تأثیر بگذارد و نظم مورد انتظار بعد از واکسینه‌شدن را در کشورها به هم بریزد.
تقریبا هیچ منبع معتبری به واکسینه‌شده‌ها توصیه نمی‌کند از رعایت‌کردن پروتکل‌های بهداشتی دست بردارند. به نظر می‌رسد هنوز وقت آن نرسیده که طعم رهایی از ماسک و الکل را بچشیم یا اطرافیان خود را بدون دغدغه در آغوش بکشیم.»
چند توصیه فرهنگی و عمومی در شرایط پاندمی کرونا
آنچه که در این ۱۴ ماه از شروع پاندمی برای همه روشن شده این است که کرونا بدون توجه به موقعیت و منصب و پست و مقام های علمی و ورزشی، چنانچه از نظر بهداشتی فرد در زمان و مکانی نا ایمن قرار بگیرد، به قطع یقین به کرونا مبتلا خواهد شد.
به گزارش ایسنا، موج چهارم کرونا قطعأ بسیار سهمگین است. این ویروس به گونه‌ای در کمین سلامتی انسان‌ها است که با لحظه‌ای غفلت در مدت چند روز می‌تواند جسم و روح افراد را غرقِ اقیانوسی از وخامت کند.در بیشتر موارد نیز با نشانه‌های یک‌سان مثل بی‌حالی، خستگی، تپش قلب، کم‌حوصلگی، سوزش چشم، سردرد، و استخوان درد از ناحیه لگن، کشاله ران، ستون فقرات، کِتف و زیر دنده‌ها می توان به در گیری با این ویروس پی برد.
شبها که افراد مبتلا با پدیده «شَب دردی» هم مواجه هستند. آن وقت است که الگوی خوابیدن بیماران تغییر پیدا می‌کند؛ یعنی شبها از درد خوابشان نمی‌برد و روزها میل به استراحت درونشان زیاد می‌شود. این بی‌خوابی و درد کشیدن علاوه بر اینکه جسم بیمار مبتلا به کرونا را نحیف می‌کند، روحیه او را هم با کم حوصله شدن تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در این شرایط بهتر است افراد سالم و دیگرانی که جویای حال مریض هستند به چند ریز نکته فرهنگی و عمومی هم توجه داشته باشند:
۱- عمده بیماران کرونایی تا نیمه شب بیدار هستند و تقریبا نزدیکی‌های صبح کمی چشمشان سنگین می‌شود. بنابراین در طول روز راحت‌تر استراحت می‌کنند. چنانچه تمایل به این دارید که با تلفن جویای حال بیمار شوید، زنگ زدن را به ساعت‌هایی موکول کنید که بیماران بیدار هستند.
۲- عمده بیماران کرونایی به دلیل سرفه یا دردهایی که به جانشان رخنه کرده، ناتوان از توضیح و شرح کلامی حالشان هستند، بنابراین کمتر آنها را سوال پیچ کنید. ضرورتی ندارد در مکالمات خود برای ابراز همدردی صدای خود را حزن‌انگیز کنید، چراکه یک بیمار کرونایی به روحیه و امید بیش از هرچیزی نیازمند است.
۳- سخنان افرادی که توانسته‌اند کرونا را شکست دهند، برای بیماران کرونایی دل‌گرم کننده است. شنیدن تجربه مشترک درباره درد و چگونگی شکیبایی بر درد به فرد کرونایی کمک می‌کند تا با دید روشنی از گذرگاه بی‌چراغ کرونا عبور کند.
۴- اغلب بیماران کرونایی تلفن همراه دارند. اگر می‌خواهید احوال پرسی کنید، بهتر است از زنگ زدن به تلفن منزل صرف نظر کنید؛ چون در چند روز اول این بیماری افراد حتی حال جابه جایی کم را هم ندارند. بهتر است از طریق مکالمات نوشتاری جویای حال باشید تا شخص بیمار هر زمان که به موقعیت مناسب سلامتی دست یافت، پاسخ‌گو باشد.
۵- اگر در یک خانواد چندین نفر درگیر بیماری کرونا هستند، از افراد این تقاضا را نکنید که گوشی همراه خودشان را به اعضای دیگر خانواده بدهند تا احوال پرس سایران باشید. این درخواست به دلیل تنفس آلوده بیمار تقاضایی غیر بهداشتی است.
۶- از توصیه‌های خودسرانه مصرف دارو به بیمارکرونایی در صورتی که دانش یا تخصص کافی در امر بهداشت و درمان ندارید، پرهیز کنید. ممکن است این کار باعث تداخل دارویی شود.
۷- وقتی در یک خانواده همه به کرونا مبتلا می‌شوند، چنانچه مقررات بهداشتی را مبنی بر قرنطینه کردن خود رعایت کنند، بعد از چند روز ذخیره غذایی و درمانی آنها مانند نان، دارو حتی ساده ترین چیزها مانند گوجه، سیب‌زمینی یا پیاز کاهش خواهد یافت؛ بنابراین خوب است اقوام، دوستان و آشنایان که از نظر جغرافیایی نزدیک به خانواده بیمارهستند به این موضوع توجه کنند و اقلام ضروری را به دست افراد برسانند. اگر هم نسبت به پخت و پز اقدام کنند که لطفی مضاعف کرده‌اند.
چرا کرونا در برخی شدید و در برخی خفیف است؟
محققان کشور در پژوهشی مروری که با استفاده از منابع معتبر مختلف انجام شده است، دلیل ابتلای افراد به انواع شدید یا خفیف کرونا را توضیح داده‌اند.
به گزارش ایسنا، مارس سال 2020 بود که سازمان بهداشت جهانی یا WHO، شیوع بیماری کووید-19 را یک همه‌گیری جهانی یا پاندمی اعلام کرد. عامل این بیماری، ویروس SARS-CoV-2 است که تا ماه جولای همان سال، 12 میلیون نفر در سراسر جهان آلوده به آن آلوده شدند. اما از همان زمان تاکنون، سوالی اساسی ذهن بسیاری از مردم و متخصصان را به خود مشغول داشته است؛ اینکه چرا اثرات عفونت ناشی از این بیماری در گروهی از بیماران شدید و تهدیدکننده زندگی است، درحالی‌که برخی دیگر هیچ علامت خاصی نداشته و یا در بدترین حالت، بیماری خفیفی را تجربه می‌کنند.
به گفته محققان، علائم معمول بیماری فوق معمولاً شامل تب، سرفه، تنگی نفس و از دست دادن بویایی و چشایی هستند که گاه با موارد دیگری مثل درد عضلانی، گلودرد، خلط و قرمزی چشم همراه هستند. مطالعات نشان می‌دهند که تنها حدود 20 درصد از مبتلایان به کووید-19 برای معالجه به بیمارستان مراجعه می‌کنند و در حدود 5 درصد نیز دچار پنومونی یا ذات‌الریه شده، علائم شدیدی از خود نشان می‌دهند و به اکسیژن نیاز دارند. همچنین بیمارانی که به نوع شدیدی از بیماری فوق مبتلا می‌شوند، طیفی وسیع از علائم ازجمله التهاب مغز یا آنسفالیت را نیز دارند که به سردرگمی و کاهش هوشیاری منجر می‌شود.
این موضوع مهم، موجب شده که تیمی پژوهشی از دانشگاه تربیت مدرس در مطالعه‌ای مروری به موشکافی مطلب پرداخته و دلایل آن را بیابند. در این مطالعه علل بروز انواع شدید و خفیف بیماری کووید-19 در افراد مختلف بررسی شده است.
آنها برای این انجام این مطالعه مروری، مقالات معتبر نمایه شده در پایگاه‌های اطلاعاتی لاتین و گزارش‌های سازمان‌های معتبر بهداشتی را جمع‌آوری کرده و به شکل علمی، ارزیابی کرده‌اند.
بنا بر نتایج این تحقیق، یکی از مهم‌ترین عوامل در این خصوص، میزان ویروس ورودی به بدن است. به‌طور متوسط تعداد ذرات ویروسی مورد نیاز برای ایجاد عفونت به «دوز عفونی» معروف است که با توجه به سرعتی که بیماری کووید-19 در حال گسترش است، نسبتاً کم است و در برخی منابع، 1000 ذره ویروسی ذکر شده است.
همچنین به گفته مهرداد روانشاد، محقق گروه ویروس‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس و همکارانش، «ویروس کرونا، یک ویروس RNA تک رشته است که توانایی جهش سریعی دارد و این جهش‌ها می‌توانند به گسترش راحت‌تر و بیماری شدیدتر منجر شوند».
عامل دیگری که به اعتقاد مجریان این تحقیق در بروز انواع شدید یا خفیف بیماری کووید-19 مؤثر است، تنوع ژنتیکی و سیستم ایمنی افراد گوناگون است. در این خصوص محققان فوق می‌گویند: «تنوع ژنتیکی و پیشینه قومی می‌تواند در شدت بیماری کووید-19 تأثیرگذار باشد. از طرفی به نظر می‌رسد افرادی که به بیماری شدید مبتلا هستند، پاسخ ایمنی تغییریافته را حتی در مراحل اولیه بیماری نشان می‌دهند. آنها سلول‌های ایمنی در گردش کمتری دارند، که قادر نیستند ویروس را به‌طور مؤثر کنترل کنند و در عوض از یک التهاب شدید ناشی از عاملی به نام سایتوکین رنج می‌برند».
روانشاد و همکارانش ضمن اشاره به عامل بیماری‌های زمینه‌ای و داروهای مرتبط با آنها که خود در تضعیف سیستم ایمنی نقش دارند، جنسیت را نیز از عوامل مهم تأثیرگذار بر شدت بیماری کووید-19 برشمرده‌اند.
به اعتقاد آنان، «درحالی‌که به نظر می‌رسد مردان و زنان با میزان تقریباً یکسانی به کرونا مبتلا می‌شوند، در اکثر کشورها نسبت یا درصد میزان مرگ‌ومیر در مردان بیشتر است و این موضوع احتمالاً به دلیل عادت‌های ناسالم و شیوه زندگی نامناسبی است که در مردان بیش از زنان وجود دارد. برای مثال مصرف مشروبات الکلی به تضعیف سیستم ایمنی و افزایش حساسیت به بیماری‌های دستگاه تنفس و ذات‌الریه منجر می‌شود. همچنین مصرف دخانیات در آقایان بیشتر از خانم‌هاست که این امر موجب بروز بیماری‌های ریوی و کاهش تحمل و توانایی بدن در مقابله با اثرات بسیار مخرب ویروس در ریه و سایر ارگان‌های بدن می‌شود».
این محققان با توجه به این نتایج، مناسب‌ترین استراتژی در شرایط نبود واکسن و درمان مناسب را، کاهش سرعت انتشار ویروس و به حداقل رساندن تعداد افرادی که مستعد ابتلا به بیماری شدید هستند دانسته‌اند و اشاره کرده‌اند: «با توجه به اهمیت بالای عفونت کووید و ارتباط مستقیم فاکتورهای میزبانی با شدت بیماری، لازم است سیاستمداران و مدیران اجرای پروژه پرونده سلامت ایرانیان را فعال کنند، تا نه‌تنها افراد مستعدتر به بیماری شدید شناسایی شوند، بلکه مدیریت درمانی مناسب‌تری برای فرد اتخاذ شود».
این یافته‌های علمی پژوهشی را فصلنامه «پژوهش‌های آسیب‌شناسی زیستی» متعلق به دانشگاه تربیت مدرس منتشر کرده است.
چای سبز به درمان کرونا کمک می کند؟ چقدر بخوریم؟
تحقیقات جدیدی که دانشمندان انجام داده‌اند ادعا می کند که ماده‌ای در چای سبز وجود دارد که می تواند با جلوگیری از اتصال ویروس کرونا به سلول‌های انسانی، از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ و انواع جهش یافته ویروس، جلوگیری کند.
در همین رابطه یک فوق تخصص جراحی ریه و قفسه سینه در گفت‌وگو با ایسنا به اثرات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی چای سبز اشاره کرد و گفت: نوشیدن این چای در بهبود بیماری‌های قلبی موثر است و همچنین در درمان بیماری‌های خود ایمنی نظیر بیماری روماتیسم نیز مصرف می شود، همچنین ممکن است در جلوگیری از رشد سلول‌های سرطانی به ویژه سلول‌های سرطانی دستگاه گوارش انسان تاثیرگذار باشد.