زمین‌لرزه ۱۳۹۶ ایران - عراق به بزرگی ۷٫۳ در مقیاس ریشتر شامگاه یکشنبه ۲۱ آبان ۱۳۹۶ در نزدیکی ازگله، استان کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق در ۳۲ کیلومتری جنوب غربی شهر حلبچه عراق رخ داد.
کانون زمین‌لرزه ۵ کیلومتری شهر ازگله کرمانشاه بود و زلزله نگاری آمریکا کانون این زلزله را ۳۲ کیلومتری حومه شهر حلبچه عراق اعلام کرد.
بر طبق گفته رئیس مرکز لرزه‌نگاری ایران چندین پیش لرزه قبل از زلزله ۷٫۳ ریشتری حوالی ساعت ۲۱ تا ۲۱:۴۸ اتفاق افتاده که موجب هشیاری مردم شد که بزرگترین این پیش لرزه‌ها به قدرت ۴/۵ ریشتر ثبت شد تعداد کشته‌ها در ایران به ۵۷۴ نفر رسیده و همچنین ۹٬۳۸۸ نفر نیز زخمی شده‌اند و حدود ۷۰٬۰۰۰ نفر بی‌خانمان شدند.
عمق زمین لرزه ۱۱ کیلومتر بوده که به علت عمق کم و مدت زیاد در کل منطقه شمال غرب کشور احساس شد. این زلزله در جنوب شرق ترکیه و حتی کویت و شمال عربستان سعودی هم احساس شده‌است.
مشخصات
تاریخ و زمان وقوع به وقت محلی: ۱۳۹۶/۰۸/۲۱ ۲۱:۴۸:۱۶
طول جغرافیایی: ۴۵٫۹
عرض جغرافیایی: ۳۴٫۸۴
عمق زمین لرزه: ۱۱ کیلومتر
نزدیکترین شهرها:
۵ کیلومتری ازگله (کرمانشاه)
۲۵ کیلومتری تازه آباد (کرمانشاه)
۳۷ کیلومتری باینگان (کرمانشاه)
نزدیکترین مراکز استان:
۱۱۲ کیلومتری سنندج
۱۲۲ کیلومتری کرمانشاه
پس‌لرزه‌ها
این زلزله بالای ۴۱۰ پس لرزه داشته‌است.
بامداد روز دوشنبه ۲۲ آبان زمین لرزه‌ای به بزرگی ۴٫۳ ریشتر در عمق ۸ کیلومتری زمین تازه آباد در استان کرمانشاه را لرزاند.
بزرگترین پس لرزه در تاریخ ۲۲ آبان ساعت ۱۶:۴۲ با قدرت ۴٫۷ ریشتر ثبت شده‌است.
۲۹ آبان ۱۳۹۶ ساعت ۱۸:۵۳ در نزدیکی مهران استان ایلام نیز زلزله‌ای ۵٫۳ ریشتری رخ داد. احمد کرمی، مدیر کل بحران استان ایلام گفته‌است که این زمین‌لرزه خسارت و تلفاتی نداشته. ساعت ۲۱:۵۵ رئیس بیمارستان امام حسین گفته است که زلزله تا کنون مصدومی نداشته‌است. در زمان رخ دادن زلزله کرمانشاه شادمهر کاظم‌زاده نماینده مردم دهلران، دره شهر، آبدانان و بدره به خبرگزاری مجلس گفت که خانه‌ها و تأسیسات در دهلران، دره شهر، آبدانان و بدره آسیب دیده‌اند اما تلفات جانی نداشته‌است.
در ۲۰ آذر ۱۳۹۶ ساعت ۱۷:۳۹ زمین لرزه‌ای به شدت ۶ ریشتر در فاصلهٔ ۲۶ کیلومتری ازگله روی داد. همچنین ساعت ۱۹ و ۵۹ دقیقه روز ۸ آذر ۹۶ زلزله ۴٫۲ ریشتری در قصر شیرین گزارش شد.
تلفات و خسارات
تعداد کشته‌ها در ایران به ۵۷۴ نفر رسید، بنا بر گزارش‌ها ۹٬۳۸۸ نفر نیز مصدوم شده‌اند. بیشترین آمار کشته‌ها و زخمی‌ها از شهرهای قصر شیرین، سرپل ذهاب و ثلاث باباجانی گزارش شده‌اند.
بر اثر این زلزله برخی از منازل دچار خسارت‌های مالی شده‌اند. مرکز درمانی سرپل ذهاب نیز تخریب شد.
این زلزله در استان‌های انبار (غرب عراق)، اربیل و سلیمانیه و موصل (شمال عراق) احساس شده و برخی مناطق پایتخت عراق، بغداد، نجف و کربلا را نیز لرزاند. این زلزله قوی‌ترین زلزله در دهه‌های اخیر در بغداد به‌شمار می‌رود.
خسارت‌های انسانی
به گفتهٔ معاون امور اجتماعی اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه، ۹۱ کودک در زلزله استان بی‌سرپرست شده‌اند که از این تعداد ۳۱ مورد مادرشان فوت کرده، ۴۷ مورد پدرشان جان باخته و ۱۳ مورد نیز هر دو والدین خود را از دست دادند.
تصویری از قبرستان قربانیان زلزله سرپل ذهاب در روستای کوئیک عزیز را مشاهده می‌کنید.
آسیب به بناهای تاریخی
بنا بر اعلام ادارهٔ میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کرمانشاه در روز ۲۲ آبان ۱۳۹۶ (یک روز پس از زلزله)، ۵ بنای تاریخی این استان بر اثر این زلزله آسیب دیده‌است. این بناها عبارت بوده‌اند از کاخ خسرو، چهارقاپی و کاروانسرای عباسی در قصر شیرین، قلعه یزدگرد در روستای زرده و زیج منیژه در روستای پاتاق. همچنین مطابق با نخستین گزارش‌ها به تپه تاریخی معروف به ارگ در داخل شهر گیلان غرب و آتشکده پلنگرد در اسلام‌آباد نیز آسیب وارد شده‌است
امدادرسانی
به محض وقوع این زمین لرزه، سریعاً نیروهای کمکی ارتش ایران، شامل ۳ تیپ از یگان‌های نیروی زمینی ارتش اعم از یگان‌های رزمی و درمانی به منطقه زلزله زده سرپل ذهاب استان کرمانشاه اعزام شدند و حدوداً ۳۰۰ مجروح در پادگان «ابوذر» ، پذیرش و درمان ابتدایی روی آنها صورت گرفت. همچنین سه تیپ مستقل سپاه پاسداران با حضور در منطقه و با کمک قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا شروع به بازگشایی راه‌ها کردند. بالگردهای سپاه و ارتش همچنین هواپیماهای سنگین ترابری ارتش و سپاه پاسداران آوردن آذوقه و مواد لازم را نیز عهده‌دار بودند.
آماری از میزان خسارت زلزله کرمانشاه
اعلام شد که بر اثر این زلزله ۱۸۰۰ میلیارد تومان به دستگاه‌های دولتی خسارت وارد شد.
با توجه به آنکه زیر ساخت‌های شرکت برق چندان مناسب نبود بر اثر وقوع زلزله ترانس‌های برق از بین رفت وبرق مناطق زلزله‌زده قطع شد.
در واقع این زلزله هشداری برای مسئولان دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دولتی از جمله آب، برق و گاز بود تا پس از این تاسیسات را به‌گونه‌ای بسازند تا بر اثر زلزله و یا حوادث دیگر آسیبی به آنها وارد نشود .
بر اثر این زلزله منازل مسکونی در بسیاری از روستاها تخریب و یا دچار ترک‌هایی شدکه دیگر قابل سکونت نبودند. همچنین هزاران راس از دام‌های مردم منطقه از بین رفت.
ضعف مدیریت در توزیع ملزومات ارسالی و سوءاستفاده برخی افراد سودجو که منسوب به مناطق دورتر از منطقه زلزله بودند از دلایل تشدید بحران عنوان شد. کاروان کمکهای ارسالی در بسیاری ار موراد در طول مسیر در شهر های بین راهی از سوی مردم نیازمند متوقف و تخلیه می شد .
برای اسکان موقت مردم زلزله زده حدود ۸ هزار کانکس احداث و نصب شد.
کاهش تلفات نسبت به رودبار و بم
شدت زلزله و وقوع آن در ساعات پایانی شب احتمال تکرار حوادثی همچون زلزله بم و رودبار را در پی داشت ولی دو عامل سبب شد که از تلفات زلزله کاسته شود .
عامل نخست وقوع پیش‌لرزه‌ای چهار و نیم ریشتری پیش از زلزله اصلی بود که سبب شد بسیاری از ساکنان مناطق نزدیک به زلزله اصلی در فضای باز حاضر شوند و در واقع نسبت به وقوع زلزله‌ای دیگر که شدت بالایی نیز داشت، آماده باشند. عامل بعدی در کاهش تلفات زلزله و احتمالاً خسارتها، وقوع زلزله ازگله در عمق یازده کیلومتری زمین است که بر اساس اعلام نظر کارشناسان از شدت خسارت‌های وارده کاسته‌است و تنها سازه‌های غیر ایمن و سنتی در برابر این زلزله تخریب شده‌اند.
از عوامل دیگر می‌توان به کوهستانی بودن منطقه و کم جمعیت بودن شهرهای اطراف و روی دادن زلزله در خارج مناطق مسکونی اشاره کرد.