روزنامه همشهری، 97/7/2 بسیاری از والدین تمایل دارند دانش‌آموز خود را در مدرسه‌ای ثبت‌نام کنند که از بالاترین استانداردها برخوردار باشد. شاید به این دلیل است که کسب و کار برخی مدارس غیرانتفاعی رونق زیادی دارد. اما ایمنی این مدارس هم آن‌طور که به نظر می‌رسد تأمین نیست و نباید تفاوت چندانی میان مدارس دولتی و غیرانتفاعی قائل شد. به بهانه بررسی وضع ایمنی مدارس غیرانتفاعی همراه با مسئولان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر و آتش‌نشانی به منطقه 6 تهران که تعداد مدارس غیرانتفاعی زیادی را در خود جای داده است سر زدیم اما نتیجه جالبی از این بازدید نگرفتیم.
غیر انتفاعی‌ها ناایمن‌تر از دولتی‌ها
براساس آمارهای موجود 220مدرسه در منطقه 6 فعال است. از این تعداد تنها 42 مدرسه در طرح مدرسه آماده به‌صورت کامل بازدید شده و نقاط ضعف و قوت آنها در قالب صدور گواهینامه‌های ایمنی مشخص شده است. آن‌طور که جانشین شهردار در ستاد مدیریت بحران شهرداری منطقه می‌گوید مدارس زیادی برای بازدید میدانی باقی مانده‌اند: «تعداد 178 مدرسه دیگر در این منطقه باید به‌صورت میدانی از سوی کارشناسان آتش‌نشانی بازدید شوند. با توجه به زمانبر بودن روند بازدیدها ممکن است این روند تا سال‌ها ادامه یابد. برای کاهش این زمان مقرر شده است آموزش‌ها به‌صورت غیر‌حضوری ارائه شود.» به گفته «مهدی خسروانی» مدارس غیرانتفاعی در اولویت بررسی مدرسه آماده نیستند: «بسیاری از مدارس غیرانتفاعی برای یک سال در یک محدوده فعالیت می‌کنند. به این دلیل اولویت ما در بازرسی و اعلام مشکلات ایمنی مدارس با مدرسه‌های دولتی و پرجمعیت‌تر است. از نظر کارشناسی باید گفت مدارس غیرانتفاعی کمترین ایمنی را در مقایسه با مدارس دولتی دارند در حالی که تصور عمومی بر ایمن‌تر بودن این مدارس در مقایسه با مدرسه‌های دولتی است.» این مسئول در شهرداری منطقه ادامه می‌دهد: «شهرداری هر ساله اعتباری برای بهبود وضع مدارس هزینه می‌کند. اخیراً با رایزنی‌های صورت گرفته تلاش شده است تجهیزات ایمنی در اولویت کمک‌های آموزش و پرورش به مدرسه‌ها باشد. مدارس دولتی مشمول دریافت این کمک‌ها هستند و مدارس غیرانتفاعی مشمول این کمک‌ها نمی‌شوند. امیدواریم مسئولان آموزش و پرورش به گونه‌ای عمل کنند که مدارس غیرانتفاعی توجه بیشتری به حفظ ایمنی دانش‌آموزان کنند.»
بازدید سرزده
قرارمان بازدید با مسئولان سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران و آتش‌نشانی از برخی مدارس غیرانتفاعی منطقه 6 است. جایی که مدارس غیرانتفاعی زیادی در آن فعالیت می‌کند و والدین هزینه‌های کلانی را برای ثبت‌نام دانش‌آموزان خود در این مدرسه‌ها صرف می‌کنند. نخستین مدرسه‌ای که باید بررسی شود غیرانتفاعی دخترانه‌ای است که در خیابان کارگر شمالی قرار دارد. در ورودی مدرسه‌راه عبور برای یک نفر دارد و 2 فرد بالغ نمی‌توانند همزمان وارد مدرسه شوند. این نخستین مشکلی است که کارشناسان آتش‌نشانی دست روی آن می‌گذارند. مسئولان مدرسه با مشاهده مأموران آتش‌نشانی با دستپاچگی تلاش می‌کنند مانع ورود کارشناسان ایمنی به مدرسه شوند. فردی که به نظر از اعضای انجمن اولیا و مربیان مدرسه است ورود کارشناسان آتش‌نشانی را به مدرسه غیرقانونی می‌داند و خواهان ارائه مجوز آتش‌نشان‌ها از مقامات برای بازدید گروه از مدرسه است. با وجود تلاش زیاد برای جلب موافقت مدیران این مدرسه غیرانتفاعی، گویا هیچ راهی برای ورود به مدرسه که بر اساس گزارش‌های قبلی ناایمن تشخیص داده شده است وجود ندارد.
ایمنی وجه المصالحه درآمد غیرانتفاعی‌ها
لیست مدارس ناایمنی که در اختیار کارشناسان آتش‌نشانی است پرو پیمان به نظر می‌رسد. تصمیم گرفته می‌شود به مدرسه‌ای دیگر برویم. حیاط کوچک و چند نیمکت قرمز رنگ و رو رفته نخستین چیزی است که دیده می‌شود. ساختمان شبیه آپارتمان‌های مسکونی است «در» ورود و خروج دانش‌آموزان هم مانند هر آپارتمان دیگری اندازه‌ای کوچک دارد. بر خلاف مدرسه قبلی، مسئولان مدرسه جدید استقبال بهتری از کارشناسان ایمنی دارند. بعد از گذشت چند دقیقه از حضورمان در ساختمان و توضیح اولیه کارشناسان سازمان مدیریت بحران، رفتار مدیران مدرسه تغییر می‌کند. مدیر این مدرسه غیرانتفاعی هم مخالفت خود را با هر برنامه و بازدیدی اعلام می‌کند. او می‌گوید: «آموزش و پرورش مجوز لازم برای فعالیت مدرسه را به ما داده است. آموزش و پرورش ایمنی مدرسه را تأیید کرده است و چون مجوز داریم، دلیلی وجود ندارد تا ایمنی از سوی آتش‌نشانی بررسی شود.» او که مایل نیست نامش برده شود ادامه می‌دهد: «اگر خبر و گزارشی درباره ناایمن بودن مدرسه از نظر آتش‌نشانی و شهرداری منتشر شود دیگر کسی حاضر نمی‌شود در این مدرسه ثبت‌نام کند. کار ما قانونی است و هیچ مشکلی برای ایمنی دانش‌آموزان هم پیش نمی‌آید.»
شهریه‌ها میلیونی، ایمنی حداقلی
مادر دانش‌آموزی که برای پیگیری امور تحصیلی دخترش هنگام بازدیدمان در مدرسه حضور دارد بدون اینکه کسی متوجه حرفش شود به آرامی از شهریه این مدرسه غیرانتفاعی سخن به میان می‌آورد: «مدیر مدرسه به من گفته است برای ثبت‌نام دخترم باید 13 میلیون تومان شهریه بپردازم. اگر می‌دانستم مدرسه ناایمن محسوب می‌شود هیچ‌وقت بچه‌ام را اینجا ثبت‌نام نمی‌کردم.» به گفته «هنگامه رضاییان» مدرسه‌های غیرانتفاعی زیادی در محدوده کارگر شمالی فعال هستند: «چند کوچه پایین‌تر هم مدرسه غیرانتفاعی دخترانه دیگری هست که مدیران آن گفته‌اند شهریه مدرسه‌شان 20میلیون تومان است. اوضاع این مدرسه خوب نیست و بهتر است سری به آن بزنید. مدیران مدرسه‌ها پول زیادی از والدین می‌گیرند اما توجه کافی به ایمنی مدرسه ندارند.»
والدین‌مدارس ناایمن را نمی‌شناسند
اظهار نظر مادر دانش‌آموزی که دخترش در یکی از مدارس ناایمن و غیرانتفاعی منطقه 6 ثبت‌نام شده است نشان می‌دهد والدین اطلاع کافی درباره وضع ایمنی مدرسه‌ای که فرزندانشان در آن تحصیل می‌کنند ندارند. شاید یکی از راه‌هایی که می‌تواند جلو فعالیت مدارس غیرانتفاعی را در بناها و مراکز ناایمن بگیرد اطلاع‌رسانی درست به والدین درباره ایمن بودن وضع مدرسه‌ها است. بدون شک والدین هیچ دانش‌آموزی علاقه ندارد فرزندش در مدرسه‌ای تحصیل کند که با وقوع کوچک‌ترین حادثه‌ای ممکن است تهدید شود. بنابراین ضرورت دارد، مسئولان با در نظر گرفتن حق شهروندی والدین در انتخاب بهترین مدرسه برای ادامه تحصیل فرزنداشان بدانند کدام مدرسه‌ها خطرپذیری بالایی در مقابل بلایای طبیعی دارند و کدام مدرسه‌ها با مشکل خطرپذیری کمتری روبه‌رو هستند. این موضوع می‌تواند به انتخاب بهتر والدین در تعیین محل تحصیل فرزندشان کمک کند.
نوسازی مدارس مسئول است
موضوع ناایمن بودن تعدادی از مدارس غیرانتفاعی را با مدیر روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان مدارس غیر‌دولتی وزارت آموزش و پرورش در میان گذاشتم. «محمد روزبهانی» سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس تهران را مسئول صدور مجوز ایمن بودن یا نبودن مدارس غیرانتفاعی اعلام می‌کند: «سازمان مدارس غیرانتفاعی مسئول تأیید صلاحیت متقاضی تأسیس مدارس غیرانتفاعی است. مسائل فنی و مهندسی و اینکه آیا مکان معرفی شده ایمن است یا نه از مواردی است که از سوی کارشناسان سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس بررسی و اعلام می‌شود. اگر مدرسه‌ای از نظر سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس، استاندارد لازم را داشته باشد، مجوز آغاز فعالیت برای متقاضی صادر می‌شود. اگر مشکلی از نظر ایمنی وجود داشته باشد موضوع از سوی سازمان مدارس غیرانتفاعی به سازمان نوسازی اعلام می‌شود تا پیگیری شود.»
وضعیت قرمز ایمنی 24درصد مدارس پایتخت
احمد صادقی| رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران
سند مخاطرات غیر‌سازه‌ای هزار و 350 مدرسه در تهران در اجرای طرح مدرسه آماده شامل توصیه‌های ایمنی برای کاهش مخاطرات برای عملیاتی شدن و اجرای آن در مدارس به شهرداران مناطق و آموزش و پرورش ابلاغ شده است. این طرح با هدف افزایش آمادگی و ایمنی مدارس شهر تهران در مواجهه با حوادث با همکاری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران، سازمان آتش‌نشانی و آموزش و پرورش تهران، در قالب تست‌های ایمنی و بر اساس بازدیدهای میدانی از بخش‌های مختلف مدارس به مرحله اجرا در آمده است. اطلاعات جمع‌آوری شده در سامانه مدرسه آماده وارد و براساس امتیاز به‌دست آمده، هر مدرسه در یکی از 3 سطح قرمز (خطرپذیری بالا)، زرد (خطرپذیری متوسط) و سبز (خطرپذیری پایین) دسته‌بندی می‌شود. براساس نتایج به دست آمده از مدرسه‌های شهر تهران، ١٩درصد مدارس در وضعیت سبز، ٥٧درصد در وضعیت زرد و ٢٤درصد در وضعیت قرمز قرار گرفته‌اند. معتقدم بسیاری از مخاطرات شناسایی شده در مدارس را می‌توان به سادگی برطرف کرد. متأسفانه استانداردهایی در آموزش و پرورش وجود دارد که ناظر بر ایمنی سازه و بخشی از تجهیزات ایمنی و آتش‌نشانی است. قطعاً این استانداردها تأمین‌کننده بخشی از ایمنی مدارس است و نمی‌تواند وجوه مختلف ایمنی در یک واحد آموزشی را تأمین کند. ممکن است این تصور بین مدیران مدارس ایجاد شده باشد که برطرف کردن مشکلات ایمنی در مدرسه هزینه‌های زیادی نیاز است در حالی که این تصور درست نیست. بر این اعتقادم که با پیگیری و نظارت مستمر و اختصاص بودجه تأمین ایمنی در مدارس به راحتی امکانپذیر است و می‌شود با کمی توجه، ارتقای ایمنی مدارس را تا حدی که بتواند به استانداردها نزدیک شود تأمین کرد. این کار نیازمند همراهی و انجام اقدامات اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران و حمایت خیّران است تا در آستانه سال تحصیلی جدید، مدارسی ایمن‌تر برای تحصیل دانش‌آموزانمان داشته باشیم.