گزارش حاضر برگزفته از برخی مقالات منتشره در مجمع جهانی اقتصاد، اندیشکده استرالیایی لووی، صندوق بین المللی پول و انتشارات آن لاین داده های دنیای ماست که با مرور اجمالی و کوتاه اقدامات کشورهای موفق در زمینه مدیریت بیماری کرونا مهمترین آنها را ارائه نموده است.

جمهوری فدرال آلمان:
در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، آلمان بحران کرونا را با بهره‌گیری از سیستم سلامت قدرتمند ، فناوری پیشرفته و راهبری موثر، به خوبی مدیریت نموده است. ولی فراتر از هرگونه اقدام دیگری صورت گرفته، تعهد بسیار بالای این کشور در افزایش اعتماد عمومی بسیار اثرگذار بوده است. کشور آلمان تاکنون 200 هزار مورد بیماری کوید 19 را شناسایی نموده و بیش از 9 هزار نفر فوتی از میان جمعیت 83 میلیونی این کشور گزارش شده است. نرخ مرگ و میر ناشی از کرونا در آلمان، کمترین میزان در اروپا بوده است.
این کشور در پیشگیری از تحمیل فشار زیاد به سیستم درمان و نیز کنترل همه‌گیری و روند منحنی بیماری به خوبی عمل نموده است. به نظر می‌رسد عملکرد مناسب کشور آلمان در برخورد با کوید 19، دلایل اصلی به شرح ذیل دارد:
در هنگام مواجهه با بحران کرونا، سیستم بهداشتی و درمانی آلمان در موقعیت مناسبی قرار داشت. این شرایط مناسب صرفا به دلیل عملکرد یک دولت یا دولت کنونی نمی‌باشد، بلکه نتیجه عملکرد دولتهای مختلف در مدت زمان طولانی است. با وجود شبکه عالی و در دسترس به پزشکان عمومی که به منظور درمان موارد خفیف تر فعالیت می‌:ردند، بیمارستانها تنها برای درمان موارد شدید و حاد بیماری مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این امر باعث شد که بیمارستانها تا مرحله نهایی ظرفیت پیش نرفته و حتی پاسخگوی بیمارانی از ایتالیا و اسپانیا نیز باشند.
از آنجا که آلمان، اولین کشوری نبود که مورد هجوم ویروس قرار گرفته بود، از زمان لازم برای ارتقا و احراز آمادگی بیشتر در برابر گسترش ویروس برخوردار بود و در همین راستا، تعداد تختهای ICU را در بازه زمانی اندک و به سرعت از 12 هزار تخت به 40 هزار تخت افزایش داد. همچنین از ماه مارس، بسیاری از جراحی های الکتیو (غیر اورژانسی) را به تاخیر انداختند تا تخت های بیشتری برای درمان بیماران کرونایی خالی و در دسترس قرار گیرند. همچنین بسیاری از بیمارستانها، اطلاعات داخلی خود را با "وب سایت" دولت فدرال به اشتراک گذاردند تا نیازهای چرخه تامین را مشخص و اعلام نمایند. وب سایت مذکور در حال حاضر، داشبورد به روز و به هنگام از کلیه تختهایICU بوده که در دسترس می‌باشد.
در کشور آلمان، آزمایشگاه‌های بسیاری برای انجام تست کرونا وجود دارند. همچنین پژوهشگران و متخصصین خبره‌ای در این زمینه وجود دارند که این دلیل انجام و توسعه "اولین تست سریع کوید 19" می‌باشد. بدین ترتیب که با جمعیتی حدود 83 میلیون نفر، در کشور آلمان روزانه بیش از یک میلیون تست تشخیصی صورت گرفته و در آینده نزدیک به ظرفیت 5 میلیون تست آنتی بادی در ماه خواهد رسید. تعداد زیاد آزمایش‌ها، شبیه روشن کردن چراغ قوه در تاریکی است که بدون آنها تنها میتوان شبه های خاکستری را در تاریکی تشخیص داد ولی با کمک این آزمایش‌ها جزئیات با دقت بیشتر و به وضوح قابل مشاهده خواهد بود، این در حالیست که مدیریت موضوعات غیر قابل مشاهده و ملموس در شرائط کنترل همه‌گیری و پاندمی امکان‌پذیر نمی باشد.
حمایت های روانی:
پس از اینکه به مردم آلمان توصیه شد که در خانه بمانند، از آنها درخواست گردید که ارتباط خود را با فامیل و دوستان با کمک نرم افزارهایی مانند Zoom و Skype حفظ نمایند. همچنین پس از مدتی اعلام شد که به با حفظ فاصله اجتماعی، برای دوچرخه سواری و یا قدم زدن از خانه خارج شوند.
تاثیر مرکل:
بسیاری از آلمانی‌ها، صرفنظر از اینکه موافق یا مخالف دولت باشند، معتقد هستند که رهبری مناسبی را در هنگام پاندمی تجربه کرده اند. مرکل اطلاعات صحیح را به سرعت با مردم به اشتراک گذارده و در هنگام لزوم و در جایی که تخصص لازم را نداشت با متخصصین امر مشورت کرده و راهنمائی لازم را کسب و تصمیمات مناسب را اتخاذ می‌نمود..
تصمیمات محلی موضعی و موضوعی توسط ایالتها:
در بسیار مواقع نظر ایالتها، با نظر دولت فدرال در برخورد با کرونا یکسان نبود. بر این اساس، دولت فدرال نیز به دولت های محلی مجوز بالاترین سطح تصمیم گیری را اعطا میکرد.
اپلیکیشن های بررسی تماس:
زمانی که دولت آلمان، اپلیکیشن بررسی تماس را منتشر کرد، 15 میلیون نفر ثبت نام کردند و در همان روزهای اول، 500 نفر که نتیجه تست ایشان مثبت بود، آن را در اپلیکیشن وارد کردند، تادیگران متوجه بیماری آنها شوند.
حمایت مالی:
به منظور حمایت از کارگران و جلوگیری از اخراج ایشان، بخشی از کاهش درآمد کارفرمایان جبران گردید.


نیوزلند:
در اواسط ماه مارچ، زمانی که تعداد بیماران در ایتالیا و اسپانیا افزایش یافت و تنها 6 مورد تائید شده بیماری در نیوزلند وجود داشت، دولت نیوزلند، دستور قرنطینه افرادی را که به این کشور وارد می‌شدند را صادر کرد. تنها چند روز بعد دولت، سفر به نیوزلند را به طور کل ممنوع اعلام کرد. دولت این کشور همچنین اطلاعیه‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی مختلفی را صادر نمود که همه ساکنان این جزیره تقریبا 5 میلیون نفری با نقش و وظیفه خود در مقابله با بیماری آشنا باشند.
در اواخر ماه می، و زمانی که تقریبا 1500 نفر از شهروندان نیوزلند به بیماری مبتلا و کمتر از 20 نفر کشته شدند، این کشور بازگشائی و آغاز کسب و کارها را اعلام نمود و حتی مذاکراتی را در خصوص برطرف کردن کامل محدودیت‌های کرونایی در دستور کار قرار دارد.

کشورهای جنوب شرق اسیا
کشورهای حوزه Mekong، در زمینه مدیریت بیماری کرونا به چنان موفقیتی دست یافته اند، مردم دیگر نقاط دنیا از خود می‌پرسند که آیا این موفقیت ها واقعی است و در صورت صحت، چگونه به آنها دست یافته اند
راهبردی که منجر به احصاء این موفقیت‌ها شده است مبتنی بر فاکتورهای ابتدایی و پایه‌ای بشرح زیر است:
- اولویت سلامت مردم بر مسائل اقتصادی
- برخورد غیر سیاسی در مواجه با بیماری
- ایجاد سیستم عالی اطلاع رسانی عمومی
- کنترل شدید مرزها از روزهای آغازین بروز پاندمی
- اجبار به تغییر رفتار عمومی (محدود سازی کسب و کارها، استفاده گسترده از ماسک و محافظ های فیزیکی و جلوگیری از تجمع در محل های سربسته و کوچک)
سوال اساسی همچنان باقی است که علیرغم ساده بودن اقدامات کشورهای فوق، آنها چگونه این موضوع را مدیریت نمودند، در حالیکه دیگر کشورها از عهده این امر بر نیامدند؟ پاسخ این امر را میتوان در نگرش مردم و مدیران جستجو نمود.
کشورهای Mekong، هیچگاه تصور نکردند که در برابر بیماری واگیردار با منشا چین، ایمن هستند، چرا که آنها تجربه روشنی از اپیدمی سال 2003 سارس داشتند. آنها خطر را از ابتدا جدی گرفتند و با راهبردهایی که با سارس مقابله کردند به جنگ و مواجه با بیماری پرداختند و نه صرفا با راهبردهای مقابله با یک آنفلوآنزای فصلی.



میزان تجمعی موارد قطعی ابتلا به بیماری از زمانی که 100 مورد قطعی شناسایی شد، در برابر روزهای سپری شده

به نظر می‌رسد وضعیتی که توسط کشورهای فوق الذکر گزارش شده است واقعی است، چرا که به دلیل ماهیت بیماری کوید 19 شیوع آن قابل انکار نمی‌باشد. در صورت گسترش و رشد بیماری، موارد بیماران بستری در بیمارستان برای هفته ها بالا میرود که این امر مساوی است با مستهلک شدن سیستم بهداشت و درمان و ترس گسترده از فرو پاشی اقتصادی که نهایتا امکان پنهان کاری وجود نخواهد داشت.
اگر کشورهایی مانند تایلند، ویتنام، کامبودیا یا لائوس، راهبردهای غیر موثری را برای مقابله با بیماری در پیش میگرفتند، در کمتر از 6 ماه مغلوب بیمای می‌شدند.در حالیکه اگر شیوع گسترده بیماری را مخفی نگاه دارند، رسانه های جمعی، نشانه های گورهای دسته جمعی، تعداد زیاد کشته شدگان بخش بهداشت و درمان، مخفی کاری آنان را آشکار و هویدا می‌کرد.
واقعیت این است که هیچ نشانه ای از مخفی کاری در مورد بروز بیماری در کشورهای فوق وجود ندارد و این بیانگر این مهم است که هر اقدامی که توسط کشورهای فوق صورت گرفته، به خوبی پاسخ داده است. چگونه میتوان با انجام آزمایش های بسیار اندک به این میزان از پیشرفت در مدیریت بیماری دست یافت؟ ( برای مثال با وجود انکه کشور تایلند، 15 برابر نیوزلند جمعیت دارد، تنها 40 % آزمایش بیشتر نسبت به کشور فوق انجام داده است)

4-1- کره جنوبی:
در کره جنوبی، در اوخر فوریه و اوایل مارچ، 750 مورد جدید بیماری گزارش شد، در حالیکه در حال حاضر این کشور، روزانه کمتر از دهها مورد بیمار جدید مواجه است. این کشور بلافاصله پس از مشاهده تعداد زیاد بیماران، از ورود توریستها به کشور جلوگیری نمود و سیستم تست مربوط به خود را سریعا توسعه داد.
افزایش تعداد آزمایش و تست‌های کرونا، فقط در صورتی مورد نیاز و پاسخگو است که راهبرد کشورها شناسایی بیماران و ایزوله کردن آنها باشد، در حالیکه تست کرونا برای راهبردهایی از قبیل قرنطینه اجباری مسافران ورودی، تعطیل کردن کل کشور، استفاده اجباری همگانی از ماسک و حفاظ های فیزیکی، که مبتنی بر شناسایی افراد بیمار نیستند، ضروری نمی‌باشد. تنها عامل و شاخصی که راهبردهای فوق نیاز دارند، "مدیریت مناسب و ارتباط صحیح با مردم" می‌باشد.
4-2- تایلند:
تایلند از تاریخ 3 ژانویه ( دو روز قبل از آنکه کشور چین تاکید نماید که با بیماری ناشناخته ای مواجه است)، شروع به غربالگری بیمارانی که دارای تب بالا هستند در فرودگاه ها نمود. 10 روز بعد، کشور تایلند اولین مورد بیماری در این کشور را تائید کرد، که برابر با اولین مورد بیماری خارج از کشور چین بود. پس از تائید تنها 800 مورد بیماری، تایلند اعلام وضعیت اضطراری نمود و برقراری گسترده منع عبور و مرور را از روز 26 مارچ آغاز نمود. این وضعیت تا ماه می، ادامه یافت و از این تاریخ به بعد، مقررات مربوط به منع رفت و آمد و تعطیلی را در کشور تسهیل نمود.
نکته بسیار حائز اهمیت اینکه دولت شدیدا مردم را تشویق به عدم برگزاری تجمعات در محل های محصور شده و پوشیدن همیشگی ماسک به هنگام ترک منزل نمود. "ماسک، ابزار آشنا، ملموس و شناخته شده‌ای در منطقه" می‌باشد، زیرا غالبا به هنگام آلودگی هوا استفاده می‌شوند. همچنین از ماسک به هنگام همه گیری بیماری سارس و دیگر همه گیری های مرتبط با ویروس کرونا استفاده کرده بودند و به همین دلیل، مردم پاسخ مناسبی را به بیماری دادند.
4-3- ویتنام:
مشابه تایلند، ویتنام نیز تدابیر و اقدامات زودهنگام و قابل اتکائی را به انجام رساند و در همه حال سلامت مردم را نسبت به دیگر اقدامات در اولویت قرار ‌داد. در ابتدای شیوع کرونا، به دیل وجود مرز مشترک طولانی و مناسبات تجاری با چین ، مناطق شهری با تراکم بالا و زیرساختهای سلامت محدود، چنین پیش بینی می‌شد که این کشور آسیب پذیری بالایی را در برابر ویروس تجربه نماید. ولی اقدامات موثر و کم هزینه این کشور منجر به بروز تنها 352 مورد تائید شده بیماری و نیز بدون هیچگونه مرگ ناشی از کرونا در این کشور 100 میلیون نفری گردید. از جمله اقدامات موثر کشور ویتنام در مهار بیماری کوید 19 میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

الف- تعیین سریع اقدامات مرتبط با مدیریت بیماری کرونا:
به مجرد اعلام چندین مورد ابتلا به بیماری ناشناخته توسط چین به سازمان بهداتش جهانی در تاریخ 31 سامبر 2019، ویتنام ارزیابی ریسک خود را نهایی کرد. تا 21 ژانویه، وزارت بهداشت،راهنمایی ها را به جهت پیشگیری و شناسایی بیماری کرونا منتشر نمود. تا قبل از پایان ژانویه، ویتنام طرح پاسخ ملی خود را تهیه نمود و کمیته راهبری ملی را برای پیشگیری از بروز اپیدمی راه اندازی کرد. این امر به منظور هماهنگی اقدامات و ارتباطات در سطوح مختلف دولتی بسیار کلیدی بود.
در ادامه و به مرور، اقدامات کلیدی دیگری جهت مدیریت و پیشگیری از گسترش بیماری صورت گرفت مانند غربالگری مسافران در فرودگاه، فاصله گذاری اجتماعی، محدودیت سفر بازدید کنندگان خارجی، قرنطینه 14 روزه برای مسافران خارجی ورودی، تعطیلی مدارس و کنسل کردن رویدادهای عمومی. در ویتنام حتی قبل از توصیه های سازمان بهداشت جهانی، استفاده از ماسک در مکانهای عمومی به همراه نصب ضد عفونی کننده دست در مکانهای عمومی، ساختمانهای اداری و ساختمانهای مسکونی اجباری شده بود. در کل کشور، سرویس‌ها و خدمات غیر ضروری تعطیل شد و محدودیت های شدیدی برای تردد میان شهرهای مختلف کشور از اواسط آوریل برای مدت 3 هفته اجرایی شد.

ب- اقدامات تهاجمی و به کنترلی با صرفه اقتصادی:
در حالیکه در بسیاری از کشورهای با اقتصاد شکوفا، از آزمایشات گسترده تشخیصی پر هزینه به عنوان راهبردی قابل قبول استفاده می‌گردد، کشور ویتنام تنها بر روی "موارد با ریسک بالا و مشکوک" متمرکز شد و تنها 350 هزار تست انجام داد که در برابر جمعیت ویتنام تعدد بسیار اندکی می‌باشد. میزان ابتلا میان تست های صورت کرفته، 1 نفر مبتلا به ازای هر 1000 تست انجام شده است که بالاترین میزان در سطح جهان می باشد.
به طور همزمان، کشور ویتنام افرادی که با فرد بیمار برخورد داشته اند را – تا سطح سوم برخورد- مورد پایش، ایزوله سازی و قرنطینه قرار داد. گروه هایی از مردم که در مجاورت موارد تائید شده بیماری زندگی میکردند، - در برخی از موارد کل یک خیابان و یا روستا-، آزمایش و ایزوله می‌شدند که این امر منجر به محدود شدن انتقال و گسترش بیماری در جامعه شد. نزدیک به 450 هزار نفر قرنطینه شدند (در بیمارستان، مراکز دولتی و قرنطینه خانگی). همچنین درمان و قرنطینه در بیمارستان برای تمامی ویتنامی‌ها بطور مجانی صورت پذیرفت. اقدامات فوق باعث شد که هزینه مقابله با بیماری کرونا در ویتنام کم باشد. دولت تخمین زده است که این هزینه در حدود 0.2 درصد از GDP می باشد، 60 درصد ان مربوط به تجهیزان و مابقی مربوط به اقدامات و تمهیدات بعمل آمده می‌باشد.

ج- جنگ در کل جامعه:
از اولین مراحل شیوع بیماری، برقراری ارتباط با مردم در خصوص ویروس و نوع راهبردی که توسط دولت انتخاب گردید شفاف بود. جزئیبات مرتبط با نشانه‌های بیماری، اقدامات حفاظتی و مراکزی که آزمایش تشخیصی انجام میدادند، از طریق رسانه های گروهی، سایت دولت، سازمانهای مردم نهاد، پوسترها در بیمارستانها، ادارات، ساختمانهای مسکونی و مراکز خرید و یا از طریق پیامک تلفن های همراه و یا پیام صوتی تلفن ها به اطلاع‌رسانی می‌گردید. دولت همچنین "اپلیکیشن پایش تماس با افراد بیمار "را در شهرهای بزرگ راه اندازی نمود. این روش چند رسانه‌ای که به نحو مطلوب هماهنگ شد، منجر به افزایش اعتماد عمومی گردید و به جامعه کمک نمود تا اقدامات حفاظتی را به نحو مناسبتری انجام دهند.

4-4- لائوس:
کشور لائوس، نسبت به تایلند و ویتنام این مزیت را دارد که مسافران خارجی این کشور بسیار کمتر از دو کشور مذکور می باشند. در کشور لائوس، اولین مورد بیماری در تاریخ 24 مارچ تائید شد و تنها 5 روز بعد، تعطیلی عمومی و نیز مسدود نمودن کلیه مرزها را در دستور کار قرار گرفت. تعطیلی عمومی، در این کشور تقریبا 7 هفته به طول انجامید، این در حالیست که محدودیت سفرهای بین المللی، تا ماه جون ادامه یافت. در این کشور قوانین مرتبط با فاصله گذاری اجتماعی اجرا شد و کسب و کارهای غیر ضروری تعطیل شدند.


2- نتیجه‌گیری:
اقدامات مناسب به منظور مقابله بیماری کوید 19، "راز و رمز خاصی" ندارد، ولی اجرای آنها نیازمند تعهد مناسب است. این ویروس به شکل فیزیکی گسترش پیدا میکند (در فواصل کوتاه) و و هر چه افراد بیشتر در معرض ویروس قرار گیرند، احتمال آلودگی بیشتر است. فاصله گذاری، بهره گیری از حفاظ های فیزیکی و گردش مناسب هوا، تنها راه های قطع گسترش بیماری می باشند. اگر دقیقا شناسایی شود که چه کسی ناقل ویروس است، می توان پاسخ را با دقت بیشتر و هدفمند تر ارائه نمود تا هزینه را برای افراد دیگر کاهش داد. ولی در صورتی که نظارت ، به هر علت محدود شود، نیاز به راهبردهای عمومی خواهد بود که از آن جمله می‌توان به تعطیلی عمومی و نیز استفاده اجباری از ماسک برای همه مردم اشاره نمود. با عنایت به مواردی که در بالا اشاره شد، به‌نظر می‌رسد موارد زیر به‌عنوان اقداماتی که باعث گسترش سریع کرونا در ایران شدند قابل ذکر باشد:
- عدم محدود سازی پروازهای ورودی (علی‌الخصوص با مبدا چین) در روزهای ابتدایی شیوع ویروس
- عدم غربالگری بیماران در بدو ورود و عدم قرنطینه ایشان در روزهای ابتدایی شیوع ویروس
- تاخیر در تعطیل نمودن شهر و حمایت اندک دولت از کسب و کارهای مذکور که منجر به عدم موفقیت تعطیلی کامل شد
- عدم همراهی مردم در اقداماتی از جمله فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک که ناشی از عدم اطمینان به دولت و نیز آموزش نامناسب است
- عدم آمادگی سیستم بهدااشت و درمانی کشور( به نحوی که حتی در شرایط غیر کرونا و عادی هم پاسخگوی بسیاری از نیازها نبود)
- کمبودآزمایشگاه‌های ویروس شناسی دارای کیت مخصوص تشخیص بیماری کوید 19

همچنین با بهره‌گیری از اقدامات کشورهای موفق در مقابله با ویروس کروتا، پیشنهادات زیر در راستای پیشگیری از گسترش کرونا در شهر تهران ارائه می‌شوند:
- اولویت دادن مسائل مرتبط مرتبط با حفظ سلامت مردم بر هرگونه مساله فرهنگی، اقتصادی و مذهبی
- جلوگیری از برگزاری هرگونه تجمع غیر ضروری
- رد یابی بیماران و بررسی افرادی که با ایشان در تماس بوده اند (تا سطح دوم یا سوم)
- افزایش زیرساختهای لازم به منظور افزایش تعداد آزمایشات تشخیصی
- ایجاد اپلیکیشن پایش تماس با افراد بیمار (خود اظهاری)
- اطلاع رسانی شفاف و به‌هنگام و جلب اعتماد شهروندان
- هدفمند سازی آزمایشات تشخیصی
- تشویق شهروندان به استفاده از ماسک و رعایت فاصله گذاری اجتماعی
- آموزش مستمر اقدامات مرتبط با جلوگیری از شیوع بیماری کرونا به‌عنوان بخشی از زندگی روزمره مردم در راستای ارتقای آگاهی شهروندان و رعایت بهداشت عمومی
- برنامه‌ریزی و بهره‌گیری از حمل و نقل ترکیبی
- استفاده از ظرفیت رسانه ملی جهت آگاهی بخشی و ارتقاء فرهنگ و برنامه‌های تفریحی


3- منابع:
1 https://www.lowyinstitute.org/the-interpreter/what-s-secret-southeast-asia-covid-success-stories
2 Max Roser, Hannah Ritchie, Esteban Ortiz-Ospina and Joe Hasell (2020) - "Coronavirus Pandemic (COVID-19)". Published and retrieved from OurWorldInData.org
3 https://www.weforum.org/agenda/2020/05/how-germany-contained-the-coronavirus/
4 https://www.imf.org/en/News/Articles/2020/06/29/na062920-vietnams-success-in-containing-covid19-offers-roadmap-for-other-developing-countries
5 https://www.cnbc.com/2020/07/21/germanys-coronavirus-response-masterful-science-communication.html