زلزله بویین‌زهرا علاوه بر بزرگی تاریخی و فاجعه‌ای که در پی آورد از یک جهت دیگر نیز در تاریخ ایران فراموش‌ناشدنی است و آن همبستگی ملی بود که پس از این واقعه در میان مردم برای کمک به همنوعانشان به وجود آمد. زلزله بویین‌زهرا با یک نام گره خورده است؛ غلامرضا تختی. او که می دانست، بوئین زهرا یک منطقه محروم است، خود شخصأ دست به کار شد. تختی گفته بود: … مردم جنوب شهر خود به خود به کمک میان ... او از چهارراه پهلوی (ولیعصر فعلی) به راه افتاد و آن کاروان عظیم را به راه انداخت. در آن زمان با وجود اعلان سازمان شیر و خورشید مردم ترجیح می‌دادند که کمک‌هایشان را به جهان‌پهلوان تختی بسپارند.
کمک‌رسانی تختی به زلزله‌زدگان بوئین‌زهرا
لطف‌الله میثمی از مبارزان دوران پهلوی درباره جمع‌آوری کمک‌های مردمی برای مردم بویین‌زهرا به وسیله تختی می‌گوید: «تختی در این حادثه به صورت خودجوش توانست سیل عظیمی از کمک‌های مردمی را به حادثه‌دیدگان زلزله برساند، که این نیز از محبوبیت او ناشی می‌شد. خاطرم هست، وقتی او کشکول به دست می‌گرفت و پول جمع می‌کرد، مدتی نمی‌گذشت که کشکول پر می‌شد. چرا که مردم برای کمک، سر از پا نمی‌شناختند. در خیابان وحدت اسلامی (شاهپور سابق) این صحنه‌ها مکرر خلق می‌شد. وقتی تختی کشکول را می‌چرخاند، جمعیتی عظیم حول او می‌آمدند تا در کمک‌رسانی به حادثه‌دیدگان زلزله سهیم باشند. یک بار خانمی که خود به لحاظ مالی، استطاعتی نداشت، چادر خود را تقدیم کرد که این صحنه همه را منقلب کرد.
سیمین بهبهانی شاعر شناخته‌شده که آن روز برای خرید در چهارراه استانبول بوده، گفت: «یک‌دفعه دیدم یک‌کامیونی با جمعیت زیادی می‌آید و جلوی جمعیت تختی است. به قدری این منظره باشکوه بود که حد نداشت. مردم همین‌طور پول‌هایشان را داخل دیگ بزرگی می‌ریختند و من طوری تحت تأثیر قرار گرفتم که کیفم را در دیگ برگرداندم.
یکی از یاران تختی در این باره می‌گوید: «در جریان کمک به زلزله‌زدگان بویین‌زهرا حرکت تختی برای جمع‌آوری کمک حماسه آفرید، پس از حادثه زلزلهٔ بویین‌زهرا، تختی در قالب و کسوت ورزشکار به همراه دوستان ورزشکارش شروع به فعالیت کردند که البته بحث بود که از کجا شروع کنند، مرحوم شمشیری اعتقاد داشت از سبزه میدان تهران، حاج اسماعیل رضایی مایل بود از خیابان مولوی و میدان بارفروش‌ها و عده‌ای دیگر جاهای دیگر را پیشنهاد کردند، اما تختی خودش معتقد بود که مردم جنوب شهر خود به خود به کمک می‌آیند، این مردم شمال شهر هستند که باید حرکتشان داد و از این رو از چهارراه پهلوی (ولیعصر فعلی) شروع کرد و آن کاروان عظیم را به راه انداخت، بعد از جمع‌آوری اعانه نیز شیر و خورشید خیلی پافشاری کرد که اعانات به موسسه تحویل داده شود و از آن طریق توزیع گردد اما تختی قبول نکرد و با کمک و راهنمایی حاج سیدجوادی و ورزشکاران قزوین، خودش به منطقه رفت و اعانات را به دست مردم رساند.
به گفته شاه‌حسینی عضو جبهه ملی: «تختی با کمک کمیته‌ای که در جبهه ملی تشکیل شده بود، خودش شخصا کالاها و پول‌ها را به قزوین برد. کالاها بین زلزله‌زدگان توزیع شد و با پول‌های جمع‌شده دو مدرسه به نام‌های دهخدا و ضیاءالدین حاج سیدجوادی و یک درمانگاه ساخته شد. ساخت مدرسه و درمانگاه یک‌سال‌ونیم طول کشید و در تمام این مدت غلامرضا تختی برای نظارت بر روند ساخت به منطقه سر زد.
زمین‌لرزه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ (۱ سپتامبر ۱۹۶۲) بوئین زهرا
زلزله بویین زهرا چگونه و در چه سالی رخ داد و چه خساراتی به بار آورد؟
حال با مقدمه ای از حضور پر تاثیر و جاذبه جهان پهلوان تختی که به حق نام زلزله بویین زهرا با همیت و فداکاری او برای جمع آوری کمک های مردمی عجین شده، به مرور اجمالی این زلزله مهیب در منطقه زلزله زخیز بویین زهرا در استان قزوین می پردازیم. 60 سال پیش در چنین روزی، در ساعت ۲۲:۵۵ شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زمین‌لرزه فاجعه‌باری در منطقه پرجمعیت جنوب قزوین رخ داد. این زمین‌لرزه ۹۱ روستا را به‌کلی ویران کرد و در اثر آن بیش از ۱۲ هزار و ۲۲۵ تن کشته شدند، حدود ۲ هزار و ۸۰۰ تن آسیب دیدند و ۲۱ هزار خانـه تخریب شد. در مجموع، بیش از ۳۰۰ روستا آسیب دید یا ویران شد که در ۱۸۰ روستا از آن میان تلفاتی به بار آمد. از جمله جاهایی که سخت‌ترین آسیب را دیدند، بوئین زهرا، دانسفهان، آراسنج، رودک و ایلدرچین بود.
زمین‌لرزه با گسلی که به گونه‌ای ناپیوسته از باختر ایپک تا نزدیکی ایلدرچین در مسافتی حدود ۸۰ کیلومتر، کشیده شده است، همراه بود. در این زمین‌لرزه بسیاری آثار و مکان‌های قدیمی و تاریخی شهرستان بویین زهرا از جمله قلعه باستانـی رودک ویران شد. جنبایی گسل زمین‌لرزه‌ای ایپک مسبب زمین‌لرزه ۱۳۴۱ بوئین‌زهرا شده بود. گسیختگی‌های مشاهده شده که از روند هیچ سیمای زمین‌ساختی بزرگ سراسری پیروی نمی‌کنند، عمدتاً در سنگ‌های آتشفشانی ائوسن جای دارند و زون پهناوری را تشکیل می‌دهند که در درون آن یک یا ۲ شکستگی عمده بیش‌ترین جابجایی را نشان می‌دهد. به‌طور میانگین چند ده سانتی متر افت قائم به سوی شمال و به اندازه نصف این مقدار جنبش راستالغز چپگرد وجود دارد. این شکستگی‌ها از روند گسل‌های کوچکی که از پیش در سنگ‌های آتشفشانی وجود داشته و بیشتر دارای امتداد خاور- جنوب خاوری هستند، پیروی نمی‌کنند، بلکه آنها را با زاویه تندی قطع کرده و سیستم تازه و پیچیده‌ای از گسیختگی‌ها تشکیل می‌دهند. یک سنجش آماری، میزان آسیب‌ها بسی بیشتر با وضعیت پی و نوع ساختمان ارتباط داشت تا با نزدیکی آن به حریم گسل. برای نمونه، تنگ بار در چند صد متری گسیختگی اصلی عملاً هیچگونه آسیبی ندید، برعکس، آهنگران بکلی ویران شد. در واقع، در همسایگی بلافاصله حریم گسل، آسیب ها آن اندازه شدید نبود که قدری دورتر از آن. زمین‌لرزه سنگریزش‌های محلی متعددی به راه انداخت و سبب فروریزش زمین، بویژه در درازنای رودخانه حاجی عرب و در دشت بوئین زهرا، شد. این لرزه باعث پدید آمدن تغییراتی در منابع آب زیرزمینی و جریان چشمه‌ها شد.
زلزله در زمان نخست‌وزیری اسدالله علم رخ داد که نخستین کابینه‌اش را ۵۲ روز قبل معرفی کرده بود. دوران نخست‌وزیری او از تیر ۱۳۴۱ تا اسفند ۱۳۴۲ خورشیدی به طول انجامید. در سوم شهریور ۱۳۴۱، یک ماه بعد از نخست‌وزیری اسدالله علم و یک هفته قبل از زلزله بوئین‌زهرا، جانسون معاون رییس‌جمهوری آمریکا به تهران سفر کرد. مقصود او از این سفر آن بود که محمدرضا پهلوی از ادامه حمایت آمریکا بعد از دولت امینی مطمئن شود و امیدوارانه به اجرای برنامه‌های اصلاحی خود ادامه دهد. کمک‌های خارجی از کشورهای مختلف دنیا از آمریکا گرفته تا ژاپن، هلند، سوئیس و... وارد ایران شد.
ملکه هلند در بوئین زهرای زلزله‌زده
ابعاد ویرانی چنان وسیع بود که بسیاری از مردم، هنرمندان و تشکل‌ها از جمله دانشجویان و استادان دانشگاه تهران، روحانیون، جبهه ملی و نهضت آزادی ایران برای کمک دست به کار شدند. مراجع تقلید از جمله در مشهد آیات عظام سیدمحمدهادی میلانی، میرزا احمد خراسانی و فقیه سبزواری با صدور اعلامیه مشترکی مساعی عمومی مردم را برای کمک به زلزله‌زدگان خواستار شدند. در قم نیز آیات عظام سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمدرضا گلپایگانی و شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی درباره لزوم کمک مردم به زلزله‌زدگان فتاوی جداگانه‌ای صادر کردند. حسین شاه‌حسینی، عضو جبهه ملی اظهار کرد «بسیاری به جمعیت شیر و خورشید و حکومت اعتماد نداشتند».
(تصویر۱) زلزله بویین زهرا به روایت لایف
(تصویر۲) زلزله بویین زهرا به روایت لایف
(تصویر۳) زلزله بویین زهرا به روایت لایف